26 Νοεμβρίου 2014

Οι εκλογές ως επαναστατικό διακύβευμα


Η πιθανή αυτοδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ σε συνδυασμό με τη δημοσκοπική πρωτιά του Ισπανικού Podemos κάνουν τους συστημικούς τοποτηρητές να βλέπουν επαναστατικά φαντάσματα  

Τι ζόρια τραβάει ο Γιόσκα Φίσερ με τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Τσίπρα; Ο ανταποκριτής της εφημερίδας «Το Βήμα» στο Βερολίνο, Νίκος Χειλάς, του αποδίδει δυό σχετικές δυσανεξίες, δυό προβλήματα: το πρώτο είναι ψυχολογικό – δεν μπορεί να προφέρει σωστά το όνομα του ΣΥΡΙΖΑ και του προέδρου του. Το δεύτερο, «που εξηγεί και το πρώτο», είναι πολιτικό: «ο Γερμανός πρώην υπουργός εξωτερικών φοβάται, ότι τυχόν εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια επανάσταση σε όλη τη Νότια Ευρώπη…». 

Μια επανάσταση του ευρωπαϊκού Νότου με οδηγητή τον Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ! Τι ωραία! Αλλά πως θα γίνει τούτη η «επανάσταση»; Kαι εναντίον τίνος θα στρέφεται; 

«Κοιτάξτε», εξηγεί ο Γιόσκα Φίσερ, «ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ήδη προβάδισμα 10% στις δημοσκοπήσεις. Παράλληλα, το κόμμα Podemos προηγείται στις δημοσκοπήσεις στην Ισπανία. Μια γενίκευση της ανατροπής δεν αποκλείεται...». 

Αμηχανία, απογοήτευση, ξενέρωμα. Ο μεταλλαγμένος Γερμανός σοσιαλιστής ορίζει ως «επανάσταση» μια πιθανή εκλογική επικράτηση του ελληνικού ΣΥΡΙΖΑ, του ισπανικού Podemos και κάποιων, ακόμα, αντισυστημικών δυνάμεων στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. 

Στον επόμενο τόνο της ομιλίας του, όμως, ο Γιόσκα Φίσερ αναθερμαίνει το ενδιαφέρον της θεώρησής του, όταν καλεί την κ. Μέρκελ να ξεκινήσει… αντεπαναστατική δράση: «Τι περιμένει το Βερολίνο; Να συμβούν όλα αυτά και ύστερα να προσπαθήσει να αποτρέψει τα ακόμα χειρότερα; Τότε όμως θα είναι πολύ αργά»!.. 

Και «καρφώνεται». Αποκαλύπτοντας τη Γερμανία ως ηγεμονεύουσα της Ευρώπης χώρα. Και την κυβέρνησή της ως την κεντρική κυβέρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που κινδυνεύει να ανατραπεί από την… επανάσταση του ΣΥΡΙΖΑ, του Podemos και των λοιπών επαναστατικών δυνάμεων του ευρωπαϊκού Νότου… 

 Μια ιστορία διαφθοράς

 Δεν είναι η αφελής και ευτράπελη συστημική ρητορεία ενός μεταλλαγμένου Γερμανού σοσιαλιστή. Είναι η τραγική πολιτική πραγματικότητα, των ευρωπαϊκών καιρών. Μια πραγματικότητα στην οποία η Δημοκρατία είναι είδος υπό εξαφάνιση και οι εκλογές αντιμετωπίζονται ως επαναστατικό διακύβευμα. 

Ας τα ξαναπούμε, εντελώς συνοπτικά: Η πολιτική παρακμή της Ευρώπης οφείλεται, κυρίως, στην παρακμή της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας. Που δεν είναι παρά μια ιστορία απίστευτης πολιτικής διαφθοράς, τα τελευταία επεισόδια της οποίας προσωποποιούνται αυτές τις μέρες στην περίπτωση του Πορτογάλου τέως σοσιαλιστή και τέως πρωθυπουργού Ζοσέ Σόκρατες. 

 Η θεσμική έκφραση αυτής της γενικευμένης διαφθοράς είχε ως συνέπεια την μετάλλαξη των ευρωπαϊκών σοσιαλιστικών κομμάτων σε εναλλακτικά νεοφιλελεύθερα υβρίδια στήριξης του συστημικού οικονομισμού. Και, φυσικά, τη συμβολή τους στη μετατόπιση του κέντρου βάρους από την πολιτική στην οικονομία, την μεγέθυνση της απώλειας της δημοκρατίας στην Ευρώπη. 

Υπ’ αυτές τις συνθήκες η αντιπροσώπευση εξαντλείται στην εκπροσώπηση οικονομικών συμφερόντων, και μόνο η οικονομική ελίτ καταφέρνει να παίρνει αυτό που θέλει• καθορίζοντας, ταυτόχρονα, την πολιτική. 

 Έτσι, γίνεται σαφές, η δημοκρατία μετατρέπεται σε πλουτοκρατία, ενώ οι πολίτες διαρκώς ξεζουμίζονται οικονομικά, βιώνοντας μιαν απίστευτη αποψίλωση κεκτημένων πολιτικών δικαιωμάτων. Ακόμα και του βασικού δημοκρατικού δικαιώματος. Του δικαιώματος στις εκλογές… 

Ο φόβος του ΣΥΡΙΖΑ 

Ποιες εκλογές; «Στην Ευρώπη της κρίσης οι εκλογές δεν παίζουν πια σχεδόν κανένα ρόλο, ακριβώς όπως και στις χώρες του Τρίτου Κόσμου που διοικούνται από διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα» μας κατατοπίζει ο Νόαμ Τσόμσκι. Έχει άδικο; Μόνο ως προς τη χρήση του επιρρήματος «ακριβώς». Η Ελλάδα, ας πούμε, δεν διοικείται ακριβώς από διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αλλά από ιθαγενείς πολιτικούς εκπροσώπους τους, τους κ. κ. Σαμαρά και Βενιζέλο. 

 Ως προς τις εκλογές, πράγματι, κανένα ρόλο δεν παίζουν: σοσιαλιστή ψηφίζεις, νεοφιλελεύθερος σου βγαίνει. Αντιμνημονιακό ψηφίζεις, μνημονιακός σου βγαίνει. Όποιον κι αν ψηφίσεις, συστημικός σου βγαίνει. Ή όχι; 

Προφανώς όχι, τώρα πια όχι – έτσι, τουλάχιστον, φαίνεται: «τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ήδη προβάδισμα 10% στις δημοσκοπήσεις. Παράλληλα, το κόμμα Podemos προηγείται στις δημοσκοπήσεις στην Ισπανία. Μια γενίκευση της ανατροπής δεν αποκλείεται...» 

Έτσι το βλέπουν τώρα πια οι ευρωπαίοι συστημικοί, ορίτζιναλ ή μεταλλαγμένοι, αδιακρίτως. Για αυτό και μάχονται λυσσαλέα, τα δίνουν όλα, για να αποτρέψουν τις εκλογές στη χώρα μας. Ο Γερμανός πρώην υπουργός εξωτερικών, μάλιστα, ο μεταλλαγμένος σοσιαλιστής Γιόσκα Φίσερ, μετέτρεψε τις εκλογές στις χώρες του Νότου σε επαναστατικό διακύβευμα• εκφράζοντας τον φόβο του, ότι «τυχόν εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια επανάσταση σε όλη τη Νότια Ευρώπη…». 

Μια επανάσταση του ευρωπαϊκού Νότου με οδηγητή τον Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ! Τι ωραία! Αρκεί η… επαναστατική κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ να αποδειχτεί αξιόπιστη, εφαρμόζοντας όσα έχει υποσχεθεί στον Ελληνικό λαό. Και, αριστερή, συμβάλλοντας στην επαναφορά του κέντρου βάρους από την οικονομία στην πολιτική. Στην ανάκτηση του κοινωνικού κράτους και των πολιτικών Δικαιωμάτων. Στην αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ευρώπη…

Νίκος Τσαγκρής

25 Νοεμβρίου 2014

Ακης Πάνου: Διαβάζω το Κεφάλαιο του Μαρξ


Όταν, μετά τον φόνο, ο Άκης Πάνου μεταφέρθηκε στις φυλακές Κομοτηνής, με πήρε στο τηλέφωνο. Νίκο θέλω να έρθεις να στα πω, θέλω να τα γράψεις εσύ, μου είπε. Συμφωνήσαμε, μάλιστα, να κάνει εκείνος τις ενέργειες για την άδεια από το υπουργείο Δικαιοσύνης, προκειμένου να μπω μέσα να πάρω τη συνέντευξη.Δεν πέρασαν παρά τέσσερις – πέντε ημέρες και έφτασε στην εφημερίδα η άδεια εισόδου μου στις φυλακές Κομοτηνής μαζί με ένα χειρόγραφο σημείωμα του υπουργού. Ήταν ο Βαγγέλης Γιαννόπουλος τότε: «Να δώσεις τους χαιρετισμούς μου στον Άκη Πάνου»…

Μιλούσαμε δύο ολόκληρες μέρες, ο διευθυντής των φυλακών μας είχε παραχωρήσει το γραφείο του, γέμισα έξι – επτά κασέτες των 90 λεπτών: η συνέντευξη για τον φόνο με τα πριν και τα μετά, μια συνοπτική βιογραφία,πολλές λεπτομέρειες για τις σχέσεις του με τις εταιρίες δίσκων και κριτικές αξιολογήσεις σπουδαίων δημιουργών του ελληνικού τραγουδιού και ορισμένων εκ' των τραγουδιστών που συνεργάστηκε... Μέρος αυτού του "υλικού'' δημοσιεύτηκε σε μια σειρά συνεντεύξεων στο ΕΘΝΟΣκαι στο ΕΘΝΟΣ της Κυριακής. Ένα άλλο μέρος παραμένει ανέκδοτο. Απ' αυτό, αποσπώ και δημοσιεύω σήμερα το κειμενάκι που ακολουθεί.

   
"Διαβάζω το Κεφάλαιο του Μαρξ"
Πως την έβγαζε στη φυλακή ο Άκης Πάνου, έγραφε μουσική, στίχους - τι άκουγε τι διάβαζε; Η απορία μου ήταν τυπική – έχω κάνει φυλακή και ξέρω πως τα βολεύει ένας κρατούμενος, όμως για δημοσιογραφικούς λόγους τον ρώτησα. 

 «Πήρα μαζί μου το Κεφάλαιο του Μαρξ», μου απάντησε, «αυτό διαβάζω τώρα», και με τρέλανε. Κρατήθηκα να μη γελάσω, να μην του κάνω πλάκα. Εκείνος, τίποτα, ακάθεκτος συνέχισε να με… ενημερώνει: 


 Αυτοί που μου κάνουν εμένα, θεωρούνται αιρετικοί: Ροϊδης, Καζαντζάκης, Τσιφόρος. Τελείως άλλα πράγματα το ένα με το άλλο. Πάπισσα Ιωάννα, Αναφορά στο Γκρέκο και Ελληνική Μυθολογία… 


 Από τον Όργουελ,να πούμε, αυτό που έχω κρατήσει είναι η σκηνή που είναι μες στην τουαλέτα και νοιώθει ότι τον παρακολουθούν. Ο Μεγάλος Αδελφός τον παρακολουθεί ακόμα και την ώρα που πάει για… χέσιμο. Και λέει, «Τι γίνεται τώρα, τρελλάθηκα;» Ή, για να στο πώ σε ελεύθερη μετάφραση «οι άλλοι είναι τρελλοί κι εγώ είμαι η μειοψηφία του ενός;». 


 Από τους «Άθλιους», κρατάω την ώρα που αποφυλακίζεται ο Γιάννης Αγιάννης. Κι ενώ έχει λεφτά, αλλά έχει και το χαρτί της φυλακής, δεν δέχεται κανείς να τον φιλοξενήσει. Εκείνη την ώρα πάει στη φυλακή και λέει «κύριε δεσμοφύλακα, μπορείς να με φιλοξενήσεις;». Και του λέει ο δεσμοφύλακας: «Πώς θα σε φιλοξενήσω; Πήγαινε παραπέρα, κάνε ένα αδίκημα, για να σε πιάσω, να σε δικάσω, να σε φιλοξενήσω»… Η νομική αντινομία. 


 Σπάνια θυμάμαι τίτλους και συγγραφείς. Τις περισσότερες φορές κρατάω εικόνες και φράσεις μόνο. Είμαι παθιασμένος, δεν διαβάζω σαν άνθρωπος. Αν κάτσω το βράδυ, πρέπει να διαβάσω διακόσιες – τριακόσιες σελίδες. Παμφάγος είμαι. Κι από την άλλη πλευρά, όταν φτάσεις σ’ αυτή την κατηγορία, ξέρεις ότι το βιβλίο πρέπει να το προχωρήσεις… 


 Έχω ένα μπουζούκι. Και θα μου φέρουνε και μια κιθάρα.Έκανα κι ένα ζωγραφικό που το έστειλα της Κικής (σ. σ: η φίλη του τραγουδίστρια Κική Λουκά) 


 Εγώ δεν αισθάνομαι ότι είμαι στη φυλακή με την έννοια που δίνουν οι άλλοι. Δεν κάνω τον σπουδαγμένο αλλά όταν ο άνθρωπος είναι αμόρφωτος, δεν έχει μορφή ο ίδιος. Τα περισσότερα παιδιά που είναι εδώ μέσα έτσι είναι. Χάνονται γιατί, τους βλέπεις, δεν ξέρουν από που να πιαστούν. Κάθε ώρα και στιγμή σκέφτονται πότε θα βγουν. 


 Εγώ δεν είμαι πολλές ώρες μες στη φυλακή. Από την ώρα που θα μπω στο κελί δεν είμαι μέσα, γιατί θα φορέσω τα ακουστικά, θ’ ακούσω κάτι, θ’ ανοίξω ένα βιβλίο. Έτσι έχω αποδράσει απ’ εδώ τελικά. 


 Τηλεόραση, ραδιόφωνο έχω. Μ’ αηδιάζει η τηλεόραση, βέβαια, την κλείνω. Τις ειδήσεις δεν τις παρακολουθώ, τις αποκρυπτογραφώ. Να βρω την αλήθεια που είναι από πίσω. 


Αυτό που δείχνουν είναι «κάτι» απ’ αυτό που συμβαίνει. Είναι δική τους επιλογή, λένε «αυτό θέλει ο κόσμος». Ε, δεν θέλει αυτό ο κόσμος. «Αυτό» είναι αυτό που υποβάλλανε στον κόσμο να θέλει. Αυτό που του επιβάλλανε να θέλει…


Νίκος Τσαγκρής


Copyright © Νίκος Τσαγκρής, 2014. (Απαγορεύεται η αναδημοσίευση χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του συγγραφέα, σύμφωνα με τον Νόμο 2121/1993)

19 Νοεμβρίου 2014

Εξάρχεια: Κράτος, Αστυνομία, Θάνατος

           

           "Ξέρετε εσείς να υπάρχει κάποιο κράτος
που να είναι κράτος δικαίου; Τα κράτη
δεν είναι οργανισμοί ήθους και ηθικής,
είναι οργανισμοί ισχύος".
                                                Νόαμ Τσόμσκι*                      

Το αγανακτισμένο post στο διαδικτυακό «προφίλ» του «Ni Ls», (του βάναυσα κακοποιημένου, από τους άνδρες των ΜΑΤ, Γερμανού φοιτητή) έκλεινε με μια φράση έμπλεη πολιτικής αθωότητας: «τι χώρα είναι αυτή που πρέπει να φοβάσαι την αστυνομία;». 

Προφανώς, ο νεαρός φοιτητής του προγράμματος Erasmus δεν είχε δει τη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού• μέχρι που του την έπεσαν οι μπάτσοι στο εορταστικό γιουρούσι τους (για την 45η επέτειο του Πολυτεχνείου) στα Εξάρχεια. 

Στη φωτεινή της πλευρά, η Αστυνομία μπορεί να φαντάζει ανθρώπινη, φιλική: να τηρεί την τάξη, να αποτρέπει τις παραβάσεις, να καταδιώκει και να συλλαμβάνει τους κακοποιούς, να προανακρίνει. Αυτές είναι οι αρμοδιότητες της Αστυνομίας και, υπ’ αυτές τις συνθήκες, ο πολίτης έχει πιθανότητες να ανακαλύψει στον αστυνομικό τον όμοιό του. 

Ωστόσο η Αστυνομία, είτε πατρική, είτε ανησυχητική, ταράζει τον πολίτη. Γενικά την αποφεύγει, καμιά φορά τη χρειάζεται, προτιμά να μην τη σκέπτεται και είναι ικανοποιημένος με τη φόρμουλα: «είναι ένα αναγκαίο κακό».** 

Η Αστυνομία είναι, πρώτα απ’ όλα, ένας μηχανισμός κατά του κακού. Το πρόβλημα είναι ότι η φύση του κακού επαφίεται στην πολιτική φιλοσοφία της εκάστοτε κρατικής – κυβερνητικής εξουσίας˙ στη διάθεση της οποίας, ωστόσο, βρίσκεται και ο «μηχανισμός κατά του κακού», η Αστυνομία! Έτσι, μοιραία, ο «μηχανισμός κατά του κακού», (η Αστυνομία) τίθεται στην υπηρεσία ενός κακού! Του κράτους…

Εξάρχεια, το απόλυτο κακό!.. 

Δέκα χρόνια πριν, το κράτος της νεοκαραμανλικής δεξιάς εντόπισε τη φύση του κακού στα Εξάρχεια. Και διέταξε τον «μηχανισμό κατά του κακού» να περιπολεί μέρα – νύχτα στην περιοχή, προκειμένου να το αποκαλύψει και να το αποτρέψει. Μια νύχτα, ο «μηχανισμός» είδε το «κακό» στο πρόσωπο ενός δεκαεξάχρονου και επιχείρησε να το αποτρέψει πυροβολώντας στο ψαχνό!.. 

Φυσικός αυτουργός, βέβαια, ήταν ένας στρατιώτης του «μηχανισμού κατά του κακού», ένας αστυνομικός: Οι αστυνομικοί, ακόμα και όταν γνωρίζουν καλά τις αρμοδιότητές τους, δεν διστάζουν να τις ξεπερνούν από υπερβάλλοντα ζήλο, προκειμένου να πετύχουν, με κάθε μέσο, τον υποδεδειγμένο σκοπό: ενθαρρυμένοι, φυσικά, από μια διοίκηση που τους καλύπτει, από μια Δικαιοσύνη που δεν θέλει ποτέ να τους στενοχωρεί και, κυρίως, από την εκάστοτε κυβερνητική εξουσία που τους «καθοδηγεί», υποδεικνύοντάς τους το «κακό» που την… βολεύει. 

Από τότε, τα Εξάρχεια εξακολουθούν να υποδεικνύονται ως ο τόπος του «κακού» από κάθε κυβερνητική εξουσία και, ως εκ τούτου, νυχθημερόν αλωνίζει εκεί, ο «μηχανισμός κατά του κακού». Που, διαρκώς διευρύνεται και διευρύνεται και καταλαμβάνει ακόμα και περίπτερα της πλατείας. Μακελεύοντας τα… νερά τους. Και τους περιπτεράδες τους.

Είπαμε, η φύση του κακού επαφίεται στην πολιτική φιλοσοφία της εκάστοτε κυβερνητικής εξουσίας…

Κράτος – Αστυνομία – θάνατος… 

 «Μη μπερδεύεσαι, κράτος είναι ο στρατός και τα σώματα Ασφαλείας», με κανοναρχούσε (το 1968, στις φυλακές της Αίγινας) ο γλυκύτατος συγκρατούμενός μου Περικλής Ροδάκης• κι ήταν αυτός ο πιο αφαιρετικός, αλλά και ο πιο ουσιώδης ορισμός του κράτους που έχω ακούσει στη ζωή μου. Ο Λένιν ήταν πιο αφοριστικός: όσο υπάρχει κράτος, δεν υπάρχει ελευθερία. Όταν υπάρχει ελευθερία, δεν υπάρχει κράτος. 

«Το Κράτος είναι η εκτελεστική επιτροπή της άρχουσας τάξης», όριζε ο Κάρολος Μάρξ: μια δύναμη που «τοποθετήθηκε πάνω απ’ την κοινωνία για να μετριάζει τη σύγκρουση (σ. σ: την πάλη των τάξεων) να την κρατάει μέσα στα όρια της ‘τάξης’», συμπλήρωνε ο Φρ. Ένγκελς• υποσχόμενος την κατάργησή του με τη κατάργηση των τάξεων. 

Ο Στάλιν το είχε… εμπεδώσει πιο εμπειρικά: «το Κράτος είναι ένα όργανο στα χέρια της άρχουσας τάξης, που σκοπός του είναι να καταπολεμήσει την αντίσταση αυτών που είναι αντίθετοι σε αυτήν την τάξη». 

Αλλά ποια είναι (κάθε φορά) η άρχουσα τάξη, ποια η κυβέρνηση που «δουλεύει» για λογαριασμό της και ποια η «φύση του κακού» που καλείται να αποτρέψει, να καταστείλει, να καταστρέψει, χρησιμοποιώντας το «όργανο της άρχουσας τάξης», το Κράτος; 

Το ερώτημα αυτό, αποσπασμένο από την ιστορία, οφείλει να απασχολεί (ως ζήτημα θεμελιακό) τον «κυβερνητικό» ΣΥΡΙΖΑ, δίπλα και παράλληλα με το δραματικό ερώτημα - απάντηση του Νόαμ Τσόμσκι που προτάσσεται σε τούτο το κείμενο: "Ξέρετε εσείς να υπάρχει κάποιο κράτος που να είναι κράτος δικαίου; Τα κράτη δεν είναι οργανισμοί ήθους και ηθικής, είναι οργανισμοί ισχύος". 

Προσωπικά δεν τρέφω ψευδαισθήσεις – εδώ και χρόνια υιοθετώ την άποψη αυτή του Ιονέσκο: «το Κράτος, (σ. σ: λαϊκό ή αστικό, καπιταλιστικό, σοσιαλιστικό ή κομμουνιστικό) είναι παντού, και αλλού ακόμη περισσότερο, μια τεράστια μηχανή που συντρίβει τα άτομα. Το Κράτος είναι ο θάνατος… Δεν είναι δυνατή μια δίκαιη τάξη χωρίς τη αλληλεγγύη και την αγάπη»… 

* Από μια παλαιότερη συνέντευξή του Ν. Τ. στο Βήμα. 
** Καζαμαγιόρ, στη Μικρή Πολιτική Εγκυκλοπαίδια (Εκδόσεις ’70)

Νίκος Τσαγκρής

14 Νοεμβρίου 2014

Πολυτεχνείο: ο Τόπος της Ελευθερίας



Η Ελευθερία που διεκδικούσαμε τότε ήταν μια ελευθερία δίχως όρια, μια ουτοπία. Όμως, αξιωθήκαμε να την βιώσουμε, από στιγμή σε στιγμή, στα λίγα εικοσιτετράωρα της εξέγερσης



«Σε αστυνομικό κλοιό με 7.500 αστυνομικούς,                  
11 εισαγγελείς και τις πρυτανικές αρχές επί ποδός           
πολέμου θα πραγματοποιηθούν οι εορτασμοί                   
για την 40η επέτειο του Πολυτεχνείου…»                      
Από τον Τύπο της Τρίτης 11/11/2014                        

Κάθε χρόνο, τέτοιες μέρες, μια παρόμοια είδηση παίρνει τη θέση της στον Τύπο. Η«είδηση» είναι, πια, τόσο συνηθισμένη που δεν αποτελεί είδηση. Ωστόσο, από μια ψυχαναλυτική, τρόπον τινά, θεώρηση της μεταπολιτευτικής Ελληνικής Δημοκρατίας, είναι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είδηση: γιατί σε «αστυνομικό κλοιό»; Προς τι τα δρακόντεια μέτρα; Γιατί χρειάζεται περιφρούρηση η στοιχειώδης πολιτική ελευθερία μερικών χιλιάδων πολιτών που θεωρούν (ακόμα!) υποχρέωσή τους τη συμμετοχή στις εκδηλώσεις μνήμης του Πολυτεχνείου; Πόσο ελεύθερη είναι μια πολιτική ελευθερία που της επιβάλλεται «αστυνομική περιφρούρηση»; Ποια είναι η ποιότητα της ελευθερίας που βιώνουμε στο πολιτικό παρόν, (ειδικά σήμερα, με την Ελληνική Δημοκρατία στον γύψο της τροϊκανής συγκυβέρνησης) σε σχέση με την ελευθερία που διεκδικούσαμε τότε, στο Πολυτεχνείο;

*****

Το αίτημα της Ελευθερίας στο κεντρικό σύνθημα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου – «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία» – φαίνεται να αφορά την πολιτική ελευθερία των Ελλήνων από τα δεσμά της χούντας των συνταγματαρχών. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, η απελευθέρωση απ’ τη χούντα αποτελούσε ένα ελάχιστο μέρος της ελευθερίας που διεκδικούσαν οι ρομαντικοί καταληψίες του Νοέμβρη: όσοι έζησαν από μέσα την εξέγερση του Πολυτεχνείου, γνωρίζουν (ή οφείλουν να γνωρίζουν) ότι η ελευθερία που διεκδικούσαν ήταν µια ελευθερία δίχως όρια. Και ότι η ελευθερία που διεκδικούσαν δεν υπήρχε πουθενά, παρά µόνο εντός του Πολυτεχνείου! 

Ήταν η ελευθερία που βίωναν, από στιγμή σε στιγμή, από ώρα σε ώρα, από μέρα σε νύχτα και από νύχτα σε μέρα, τα λίγα εικοσιτετράωρα που κράτησε η εξέγερσή τους. Ήταν η ελευθερία της εξέγερσης, η ελευθερία του εξεγερμένου! Και ήταν μια ελευθερία που αξιώθηκαν να βιώσουν χάρις σε κάποιες παραλείψεις της κυβέρνησης των συνταγματαρχών!...

*****

Το εξηγεί θαυμάσια ο Ζ. Χανέιν, καθώς διαπραγματεύεται το λήμμα «Ελευθερία» στη «Μικρή Πολιτική Εγκυκλοπαίδεια»: το πραγματικά διαθέσιμο μέρος της ελευθερίας προκύπτει από µία απλή κυβερνητική αμέλεια που μπορεί κάθε στιγμή να διορθωθεί. Μια παράλειψη που επανορθώνεται αμέσως, όταν η ελευθερία –ανεκτή, σε λανθάνουσα κατάσταση– προτίθεται να πραγματωθεί, να πάρει σάρκα. Και να µπει σαν παράσιτο, σαν µία απόπειρα διαταραχής, στο σύστημα ρυθμίσεως των ανθρωπίνων υπάρξεων, που αποτελεί το απόλυτο σχέδιο κάθε επιστημονικής διακυβερνήσεως… 

Ακριβώς έτσι: όταν οι συνταγματάρχες αντελήφθησαν ότι οι ελεύθεροι-εξεγερμένοι του Πολυτεχνείου μπήκαν «σαν παράσιτο, σαν μια απόπειρα διαταραχής», στο χουντικό, στην περίπτωσή μας, «σύστημα ρυθμίσεως των ανθρωπίνων υπάρξεων», διόρθωσαν την αμέλειά τους, δίδοντας τέλος σ’ αυτή την… διαταραχή. Με την εισβολή του τανκ στο Πολυτεχνείο…

*****

Κατά τα λοιπά, συνειδητά ή υποσυνείδητα, τα «παιδιά του Πολυτεχνείου», όπως και όλα τα παιδιά που εξεγείρονται διεκδικώντας ελευθερία, γνωρίζουν ότι δεν είναι κανείς, κανείς δεν δύναται να είναι, πραγματικά Ελεύθερος. Μπορούμε μόνο να είμαστε «ελεύθεροι από...», ελεύθεροι από κάτι, από κάποια απ’ όλα εκείνα τα δεσμά που, καταναγκαστικά, μας επιβάλλονται από τη στιγμή που γεννιόμαστε και βιώνουμε τον ανθρώπινο κόσμο: γεννιόμαστε σε συνθήκες «δουλείας» και υποχρεωνόμαστε σε διαδοχικές μικρές ή μεγαλύτερες «εξεγέρσεις», προκειμένου να νιώσουμε ελεύθεροι από κάτι, και από κάτι άλλο, κι από κάτι άλλο... 

Στο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο, η ελευθερία ήταν και είναι μια παραδρομή της εξουσίας. Εκεί όπου υπάρχει, υπάρχει χάρη σε ένα κενό εξουσίας. Ειδικά στις μέρες μας, η πολιτική ελευθερία είναι μια μακρά, συγκινητική μεν, άτυχη δε περιπέτεια, που συντελεί στη διαμόρφωση καταναλωτών και μακάριων θεατών της τηλεόρασης. Πολίτες που τους διαμορφώνουν τα μονοπώλια της πληροφορίας και οι νόμοι της «ανάπτυξης». Σε ορισμένους απ’ αυτούς, η πραγματική ελευθερία φυτοζωεί στην κατάσταση της νοσταλγίας. Σε άλλους υπάρχει σαν είδος ενός τρελού σχεδίου, που το υπερασπίζονται άγρια ενάντια στην πραγματικότητα.

Νίκος Τσαγκρής

12 Νοεμβρίου 2014

Ο παράξενος διεθνισμός της κ. Μέρκελ


Εικοσιπέντε χρόνια μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου ο ψυχρός πόλεμος ζει και… αναθερμαίνεται  

Η κυρία Μέρκελ έδειχνε ευτυχισμένη∙ στα μάτια της καθρεφτιζόταν o «ύμνος στη χαρά» του Ludwig van Beethoven καθώς, με φόντο το μνημείο του Τείχους του Βερολίνου, εκφωνούσε τον πανηγυρικό: ένα απίστευτο ταρατατζούμ για το κοσμοϊστορικό γεγονός και τον συμβολισμό του, την αρχή του τέλους του ψυχρού πολέμου. 

Η πτώση του Τείχους ήταν ο θρίαμβος του ανθρώπινου πνεύματος, έλεγε η γερμανίδα καγκελάριος. «Μια μεγάλη νίκη της ελευθερίας έναντι της κατοχής – ένα επικό πλήγμα στην τυραννία», προκαλούσε… 

Λέω ‘προκαλούσε’ και το εννοώ. Διότι η αναφορά της Γερμανίδας κυρίας σε εκείνη την αλλοτινή «κατοχή», σ’ εκείνο το «επικό πλήγμα στην τυραννία», ηχούσε ως σαρκασμός της ελληνικής αδυναμίας αντίστασης στην τωρινή, τη γερμανική «κατοχή» της χώρας μας. Ως τραγική ειρωνεία της ελληνικής αδυναμίας να επιφέρει ένα – κάποιο «επικό πλήγμα» στην οικονομική «τυραννία» που μας βασανίζει. 

Ακολούθως, σε ένα παράξενο διεθνιστικό κρεσέντο που ξεπερνούσε τον προλεταριακό διεθνισμό και κάθε διεθνισμό κάθε… Διεθνούς, η Γερμανίδα κυρία καλούσε τις «σημερινές και τις μελλοντικές γενιές» να εμπνευστούν από την πτώση του βερολινέζικου Τείχους και «να γκρεμίσουν τα τείχη – τα τείχη της δικτατορίας, της βίας, των ιδεολογιών, του μίσους»…

Έτσι ακριβώς! Λες και μιλούσε την 9η Νοεμβρίου του 1989, εν μέσω των πανηγυρισμών για την πτώση του «τείχους της ντροπής». Που, σύμφωνα με τους κοσμοκράτορες της εποχής, ένθεν – κακείθεν του Ατλαντικού, σηματοδοτούσε το τέλος του ψυχρού πολέμου: το οριστικό τέλος των ιδεολογικών συγκρούσεων Ανατολής – Δύσης. Την ανατολή ενός ενιαίου – ειρηνικού κόσμου, ενός νέου – μεταμοντέρνου διεθνισμού. Της περίφημης «παγκοσμιοποίησης»… 

Ο «Ιντερνετικός Διεθνισμός» 

Σήμερα, 25 χρόνια μετά την πτώση του Τείχους, ο μόνος… μεταμοντέρνος διεθνισμός που ανιχνεύεται (εύκολα, χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια) είναι η διεθνιστική ελίτ που σχηματίζεται από τους μεγιστάνες του πλούτου. Τους βασιλιάδες και τυράννους της εποχής μας που, είτε προέρχονται απ’ την οικονομία είτε απ’ τις σόου – μπιζ είτε απ’ τον αθλητισμό, μιλούν την καινούργια πλανητική εσπεράντο, τα wallish, τα αγγλικά της Γουώλ Στρήτ. Και κατοικούν στο μαγευτικό βασίλειο της μεγάλης χλιδής και των πολυτελών διασκεδάσεων. 

Στον αντίποδα, ένας πραγματικά μεταμοντέρνος «διεθνισμός», ο ιντερνετικός – ας τον πούμε, διεθνισμός. Μια άτυπη «Πέμπτη Διεθνής» που σχηματίζεται (και διαρκώς ανασχηματίζεται) από μυριάδες χρήστες του διαδικτύου. Και ανιχνεύεται μαζικά στη μπλογκόσφαιρα, στα social media εν γένει.

Είναι η αγανακτισμένη – καταγγελτική και αρκούντως αντισυστημική «Διεθνής» του 21ου αιώνα. Που σπάει τους παραδοσιακούς κοινωνικούς κώδικες, ανατρέπει την πολιτική και κομματική τάξη, γκρεμίζει τα εθνικά σύνορα και τα γεωπολιτικά τείχη και, «νάτη πετιέται από ξαρχής / κι αντρειεύει και θεριεύει». Στις πλατείες των κοσμοπόλεων: Μαδρίτη – Αθήνα – Κωνσταντινούπολη – Κάιρο – Νέα Υόρκη – Τύνιδα... 

Ο νέος ψυχρός πόλεμος 

Σαν να λέμε δυό νέοι… διεθνισμοί και στη μέση ο ψυχρός πόλεμος. Τον οποίο η κυρία Μέρκελ δεν κατάφερε να… τερματίσει με τον πανηγυρικό της στην επέτειο της «πτώσης». Κι ας υποσχόταν το τέλος του ψυχρού πολέμου, (που η συγκεκριμένη «πτώση»… προμηνούσε) λες και έβγαζε το λόγο το ’89, μέσα από του Τείχους τα συντρίμμια. Κι όχι σήμερα, εν μέσω ενός ψυχρού πολέμου εν εξελίξει∙ ο οποίος, δίχως να είναι εκείνος που τερμάτισε… η Μέρκελ, είναι ολόιδιος μ’ εκείνον! 

Ίσως και χειρότερος: «Ο νέος Ψυχρός Πόλεμος θα αποδειχθεί ίσως ακόμα πιο επικίνδυνος από τον προηγούμενο», λέει ο αμερικανός διεθνολόγος Στέφεν Φ. Κοέν στην Μonde Diplomatique. Γιατί; τον ρωτάει ο δημοσιογράφος: «Γιατί, αντίθετα από αυτόν, δεν θα συναντήσει καμία αντίσταση, ούτε στο Κογκρέσο, ούτε στα μέσα ενημέρωσης, τα πανεπιστήμια, τα think tanks… 

Ασφαλώς ούτε στην καγκελαρία της κ. Μέρκελ. Διότι, ήρθε η ώρα να σας το αποκαλύψω, η Γερμανίδα καγκελάριος κορόιδευε την κοινωνία με τον… διεθνιστικό πανηγυρικό της επί τη ευκαιρία της επετείου για την πτώση του Τείχους. Στην πραγματικότητα έριχνε λάδι στη φωτιά του ψυχρού πολέμου όταν, σε μια χαμένη στη μετάφραση, αποστροφή του λόγου της καλούσε ευθέως τους πολίτες της Ουκρανίας, της Συρίας και του Ιράκ να γκρεμίσουν τα δικά τους «τείχη». Ποια «τείχη», άραγε; 

Η ερώτηση είναι, βεβαίως, ρητορική. Ο ψυχρός πόλεμος, που αυτή τη φορά είναι κυρίως οικονομικός και γεωπολιτικός (και πλαγίως μόνο ιδεολογικός), πυροδοτείται εμφανώς από τον σοβινιστικό μεγαλοϊδεατισμό της κ. Μέρκελ. Και θερμαίνεται, και αναθερμαίνεται… 

Ακριβώς την ώρα που το ΝΑΤΟ αγγίζει το μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας, ζαχαρώνοντας τα ενεργειακά κοιτάσματα. Και για να τα γευτεί, αποβλέπει στον έλεγχο όλων των κρατών της πρώην ΕΣΣΔ. Αναγκάζοντας τον πιο αξιόπιστο σοφό της εποχής μας, τον Νόαμ Τσόμσκι, να γράφει τα «σενάρια» ενός πιθανού πυρηνικού πολέμου: Μπουρλότο!...

Νίκος Τσαγκρής

5 Νοεμβρίου 2014

Μονόλογος με... κανονικό κομμουνιστή


Ιστορικό στέλεχος της κομμουνιστικής αριστεράς μου εμπιστεύτηκε την συγκρατημένη… απαισιοδοξία του για την πιθανότητα «μιας πραγματικά αριστερής διακυβέρνησης της χώρας – «όπως την ονειρευόμαστε εμείς», μου είπε –, ακόμα και στην περίπτωση αυτοδύναμης ανόδου του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην κυβερνητική εξουσία». 

 Τον ρώτησα τι, κατά την γνώμη του, φταίει και μου απάντησε με το γνωστό επιτιμητικό του χαμόγελο – απομεινάρι της κομμουνιστικής παντογνωσίας… 
- Ξέρω, φταίει το ήπιο προφίλ του Τσίπρα, προσπάθησα να τον… διευκολύνω να γίνει ομιλητικός. 
- Σύντροφε, στην εποχή μας είναι εξαιρετικά δύσκολο, ακόμα και για τον πιο χαρισματικό πολιτικό ηγέτη, να πει το μεγάλο ναι ή το μεγάλο όχι, μου απάντησε σιβυλλικά… 

 Αρχικά συνέδεσα τον συγκεκριμένο χρησμό με την κομμουνιστική αρχαιότητα του συνομιλητή μου, δεδομένου ότι το επίθετο «χαρισματικός», ιδιαίτερα όταν προηγείται του λήμματος «ηγέτης», έχει διαγραφεί από το λεξικό του Κόμματος, από τότε που πέθανε ο… «πατερούλης». Ο μόνος χαρισματικός ηγέτης στην ιστορία της ανθρωπότητας, για τους κομμουνιστές παλαιάς κοπής…

Εκ των υστέρων, ομολογώ ότι αδίκησα τον… παλαιό των ημερών σύντροφο, δεδομένου ότι η συζήτησή μας ήταν για τον Τσίπρα, και ο άνθρωπος παραδέχτηκε (έμμεσα…, τολμώ να πω) ότι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ είναι χαρισματικός ηγέτης, καθώς έλεγε πως «στην εποχή μας είναι εξαιρετικά δύσκολο, ακόμα και για τον πιο χαρισματικό πολιτικό ηγέτη, να πει το μεγάλο ΝΑΙ ή το μεγάλο ΟΧΙ»…

Άρνηση, ρήξη, επανάσταση 

Κατά τα λοιπά, είναι προφανές, ο παλαιός σύντροφος με τον σιβυλλικό χρησμό του προφήτευσε το αυτονόητο: την αντικειμενική αδυναμία μιας – ακόμα και αυτοδύναμης – κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, να αρθρώσει το ΟΧΙ που εδώ και κάτι… αιώνες τού υπόσχεται το Κόμμα, το όχι της ανατροπής του καπιταλιστικού συστήματος∙ και μάλιστα του καπιταλιστικού συστήματος των καιρών μας, της «δικτατορίας των αγορών». Αμ’ εύκολο είναι, σύντροφε; 

Ωστόσο η άρνηση – η κοινωνική άρνηση, η πολιτική άρνηση, το ξέρεις εσύ, κομμουνιστή μου, ακόμα κι όταν δεν είναι οριστική – ακόμα κι αν δεν ισοδυναμεί με το απόλυτο ΟΧΙ, είναι μια πολυτελής λειτουργία. Τόσο πολυτελής, όσο η ρήξη, όσο η επανάσταση. 

Τολμώ να σου θυμίσω ότι, κατά τον Νίτσε, η άρνηση εκδηλώνεται ως θέληση δύναμης και μπορεί να θέσει σε κίνηση όλη την ανθρώπινη Ιστορία: «θέληση δύναμης, που μπορεί να μεταμορφώνει τον άνθρωπο σε υπεράνθρωπο». 

Για τον Φρόυντ, άλλωστε, η άρνηση είναι «η εκδήλωση των δυνάμεων της ζωής που επιθυμούν να αρνούνται οτιδήποτε αντιτίθεται σ’ αυτές». Ενώ, κατά τον Χέγκελ, «η άρνηση εξακολουθεί να δρα σε όλη την ανθρώπινη Ιστορία, παράγοντας το καινούργιο, κάθε φορά το καινούργιο». Είναι φυσικό, λοιπόν, να μην χωράει στην εφαρμοσμένη πολιτική η οποία δεν είναι παρά μια λειτουργία ευτελής, μια διαδικασία. Πολλές φορές δε, γίνεται τόσο ευτελής, όσο η διαχείριση πραγμάτων, ή καταστάσεων, από πράγματα ή καταστάσεις. 

Αλλά και όταν η πολιτική ασκείται ως πολιτική, ως θεώρηση δηλαδή των πολιτικών προβλημάτων με στόχο την εφικτή λύση τους, οι ιστορικά σπάνιες περιπτώσεις επιτυχημένων πολιτικών και κοινωνικών «αρνήσεων», εκδηλώνονται στα πλαίσια του εφικτού. Είναι αρνήσεις – θέσεις, όπως αυτή του ΣΥΡΙΖΑ. 

Η «άρνηση – θέση» του ΣΥΡΙΖΑ 

 Σύντροφε, είναι καιρός, νομίζω, να ξεπεράσεις τον κομμουνιστικό μεγαλοϊδεατισμό∙ να αφήσεις επί του παρόντος στη διάθεση της… ιστορίας την «επανάσταση», τα μεγάλα ΝΑΙ και τα μεγάλα ΟΧΙ. 

Επί του παρόντος, στην πατρίδα σου – την πατρίδα μας – στο πλαίσιο του εφικτού, επιχειρείται μια από εκείνες τις ιστορικά σπάνιες, που λέγαμε, περιπτώσεις πολιτικών και κοινωνικών «αρνήσεων». Μια άρνηση – θέση που (σ’ το λέω με τα δικά σου λόγια) , «στην εποχή μας είναι εξαιρετικά δύσκολο, ακόμα και για τον πιο χαρισματικό πολιτικό ηγέτη, να την εκφράσει», κι ακόμα πιο δύσκολο, λέω εγώ, να την πραγματώσει με επιτυχία, όπως το υπόσχεται – και δεσμεύεται γι’ αυτό – ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας.

Σ’ αυτή την «άρνηση – θέση», κομμουνιστή μου, σ’ αυτό το «μικρό όχι», (όπως το λες) του ΣΥΡΙΖΑ και του Τσίπρα, που είναι το μεγάλο ελληνικό ΟΧΙ στα μνημόνια, την τρόικα, την δικτατορία των αγορών και το σύστημα των Βρυξελών που την αποδέχεται και με προθυμία την εφαρμόζει, οφείλεις να πεις το μεγάλο ΝΑΙ, να συμπορευτείς… 

Αν μη τι άλλο, είναι κρίμα να χάσεις την χαρά της συμμετοχής σ’ αυτή την ανεπανάληπτη στιγμή της Ελληνικής Αριστεράς∙ που δεν είναι παρά μια από εκείνες τις ιστορικά σπάνιες στιγμές των πολιτικών και κοινωνικών «αρνήσεων» που, όπως λένε οι σοφοί, όταν συμβαίνουν παράγουν το καινούργιο: «κάθε φορά το καινούργιο»…

Νίκος Τσαγκρής