Μονόλογος με... κανονικό κομμουνιστή

Ιστορικό στέλεχος της κομμουνιστικής αριστεράς μου εμπιστεύτηκε την συγκρατημένη… απαισιοδοξία του για την πιθανότητα «μιας πραγματικά αριστερής διακυβέρνησης της χώρας – «όπως την ονειρευόμαστε εμείς», μου είπε –, ακόμα και στην περίπτωση αυτοδύναμης ανόδου του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην κυβερνητική εξουσία». 

 Τον ρώτησα τι, κατά την γνώμη του, φταίει και μου απάντησε με το γνωστό επιτιμητικό του χαμόγελο – απομεινάρι της κομμουνιστικής παντογνωσίας… 
- Ξέρω, φταίει το ήπιο προφίλ του Τσίπρα, προσπάθησα να τον… διευκολύνω να γίνει ομιλητικός. 
- Σύντροφε, στην εποχή μας είναι εξαιρετικά δύσκολο, ακόμα και για τον πιο χαρισματικό πολιτικό ηγέτη, να πει το μεγάλο ναι ή το μεγάλο όχι, μου απάντησε σιβυλλικά… 

 Αρχικά συνέδεσα τον συγκεκριμένο χρησμό με την κομμουνιστική αρχαιότητα του συνομιλητή μου, δεδομένου ότι το επίθετο «χαρισματικός», ιδιαίτερα όταν προηγείται του λήμματος «ηγέτης», έχει διαγραφεί από το λεξικό του Κόμματος, από τότε που πέθανε ο… «πατερούλης». Ο μόνος χαρισματικός ηγέτης στην ιστορία της ανθρωπότητας, για τους κομμουνιστές παλαιάς κοπής…

Εκ των υστέρων, ομολογώ ότι αδίκησα τον… παλαιό των ημερών σύντροφο, δεδομένου ότι η συζήτησή μας ήταν για τον Τσίπρα, και ο άνθρωπος παραδέχτηκε (έμμεσα…, τολμώ να πω) ότι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ είναι χαρισματικός ηγέτης, καθώς έλεγε πως «στην εποχή μας είναι εξαιρετικά δύσκολο, ακόμα και για τον πιο χαρισματικό πολιτικό ηγέτη, να πει το μεγάλο ΝΑΙ ή το μεγάλο ΟΧΙ»…

Άρνηση, ρήξη, επανάσταση 

Κατά τα λοιπά, είναι προφανές, ο παλαιός σύντροφος με τον σιβυλλικό χρησμό του προφήτευσε το αυτονόητο: την αντικειμενική αδυναμία μιας – ακόμα και αυτοδύναμης – κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, να αρθρώσει το ΟΧΙ που εδώ και κάτι… αιώνες τού υπόσχεται το Κόμμα, το όχι της ανατροπής του καπιταλιστικού συστήματος∙ και μάλιστα του καπιταλιστικού συστήματος των καιρών μας, της «δικτατορίας των αγορών». Αμ’ εύκολο είναι, σύντροφε; 

Ωστόσο η άρνηση – η κοινωνική άρνηση, η πολιτική άρνηση, το ξέρεις εσύ, κομμουνιστή μου, ακόμα κι όταν δεν είναι οριστική – ακόμα κι αν δεν ισοδυναμεί με το απόλυτο ΟΧΙ, είναι μια πολυτελής λειτουργία. Τόσο πολυτελής, όσο η ρήξη, όσο η επανάσταση. 

Τολμώ να σου θυμίσω ότι, κατά τον Νίτσε, η άρνηση εκδηλώνεται ως θέληση δύναμης και μπορεί να θέσει σε κίνηση όλη την ανθρώπινη Ιστορία: «θέληση δύναμης, που μπορεί να μεταμορφώνει τον άνθρωπο σε υπεράνθρωπο». 

Για τον Φρόυντ, άλλωστε, η άρνηση είναι «η εκδήλωση των δυνάμεων της ζωής που επιθυμούν να αρνούνται οτιδήποτε αντιτίθεται σ’ αυτές». Ενώ, κατά τον Χέγκελ, «η άρνηση εξακολουθεί να δρα σε όλη την ανθρώπινη Ιστορία, παράγοντας το καινούργιο, κάθε φορά το καινούργιο». Είναι φυσικό, λοιπόν, να μην χωράει στην εφαρμοσμένη πολιτική η οποία δεν είναι παρά μια λειτουργία ευτελής, μια διαδικασία. Πολλές φορές δε, γίνεται τόσο ευτελής, όσο η διαχείριση πραγμάτων, ή καταστάσεων, από πράγματα ή καταστάσεις. 

Αλλά και όταν η πολιτική ασκείται ως πολιτική, ως θεώρηση δηλαδή των πολιτικών προβλημάτων με στόχο την εφικτή λύση τους, οι ιστορικά σπάνιες περιπτώσεις επιτυχημένων πολιτικών και κοινωνικών «αρνήσεων», εκδηλώνονται στα πλαίσια του εφικτού. Είναι αρνήσεις – θέσεις, όπως αυτή του ΣΥΡΙΖΑ. 

Η «άρνηση – θέση» του ΣΥΡΙΖΑ 

 Σύντροφε, είναι καιρός, νομίζω, να ξεπεράσεις τον κομμουνιστικό μεγαλοϊδεατισμό∙ να αφήσεις επί του παρόντος στη διάθεση της… ιστορίας την «επανάσταση», τα μεγάλα ΝΑΙ και τα μεγάλα ΟΧΙ. 

Επί του παρόντος, στην πατρίδα σου – την πατρίδα μας – στο πλαίσιο του εφικτού, επιχειρείται μια από εκείνες τις ιστορικά σπάνιες, που λέγαμε, περιπτώσεις πολιτικών και κοινωνικών «αρνήσεων». Μια άρνηση – θέση που (σ’ το λέω με τα δικά σου λόγια) , «στην εποχή μας είναι εξαιρετικά δύσκολο, ακόμα και για τον πιο χαρισματικό πολιτικό ηγέτη, να την εκφράσει», κι ακόμα πιο δύσκολο, λέω εγώ, να την πραγματώσει με επιτυχία, όπως το υπόσχεται – και δεσμεύεται γι’ αυτό – ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας.

Σ’ αυτή την «άρνηση – θέση», κομμουνιστή μου, σ’ αυτό το «μικρό όχι», (όπως το λες) του ΣΥΡΙΖΑ και του Τσίπρα, που είναι το μεγάλο ελληνικό ΟΧΙ στα μνημόνια, την τρόικα, την δικτατορία των αγορών και το σύστημα των Βρυξελών που την αποδέχεται και με προθυμία την εφαρμόζει, οφείλεις να πεις το μεγάλο ΝΑΙ, να συμπορευτείς… 

Αν μη τι άλλο, είναι κρίμα να χάσεις την χαρά της συμμετοχής σ’ αυτή την ανεπανάληπτη στιγμή της Ελληνικής Αριστεράς∙ που δεν είναι παρά μια από εκείνες τις ιστορικά σπάνιες στιγμές των πολιτικών και κοινωνικών «αρνήσεων» που, όπως λένε οι σοφοί, όταν συμβαίνουν παράγουν το καινούργιο: «κάθε φορά το καινούργιο»…

Νίκος Τσαγκρής