Εξάρχεια: Κράτος, Αστυνομία, Θάνατος

           

           "Ξέρετε εσείς να υπάρχει κάποιο κράτος

που να είναι κράτος δικαίου; Τα κράτη

δεν είναι οργανισμοί ήθους και ηθικής,

είναι οργανισμοί ισχύος".

                                                Νόαμ Τσόμσκι*                      

Το αγανακτισμένο post στο διαδικτυακό «προφίλ» του «Ni Ls», (του βάναυσα κακοποιημένου, από τους άνδρες των ΜΑΤ, Γερμανού φοιτητή) έκλεινε με μια φράση έμπλεη πολιτικής αθωότητας: «τι χώρα είναι αυτή που πρέπει να φοβάσαι την αστυνομία;». 

Προφανώς, ο νεαρός φοιτητής του προγράμματος Erasmus δεν είχε δει τη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού• μέχρι που του την έπεσαν οι μπάτσοι στο εορταστικό γιουρούσι τους (για την 45η επέτειο του Πολυτεχνείου) στα Εξάρχεια. 

Στη φωτεινή της πλευρά, η Αστυνομία μπορεί να φαντάζει ανθρώπινη, φιλική: να τηρεί την τάξη, να αποτρέπει τις παραβάσεις, να καταδιώκει και να συλλαμβάνει τους κακοποιούς, να προανακρίνει. Αυτές είναι οι αρμοδιότητες της Αστυνομίας και, υπ’ αυτές τις συνθήκες, ο πολίτης έχει πιθανότητες να ανακαλύψει στον αστυνομικό τον όμοιό του. 

Ωστόσο η Αστυνομία, είτε πατρική, είτε ανησυχητική, ταράζει τον πολίτη. Γενικά την αποφεύγει, καμιά φορά τη χρειάζεται, προτιμά να μην τη σκέπτεται και είναι ικανοποιημένος με τη φόρμουλα: «είναι ένα αναγκαίο κακό».** 

Η Αστυνομία είναι, πρώτα απ’ όλα, ένας μηχανισμός κατά του κακού. Το πρόβλημα είναι ότι η φύση του κακού επαφίεται στην πολιτική φιλοσοφία της εκάστοτε κρατικής – κυβερνητικής εξουσίας˙ στη διάθεση της οποίας, ωστόσο, βρίσκεται και ο «μηχανισμός κατά του κακού», η Αστυνομία! Έτσι, μοιραία, ο «μηχανισμός κατά του κακού», (η Αστυνομία) τίθεται στην υπηρεσία ενός κακού! Του κράτους…

Εξάρχεια, το απόλυτο κακό!.. 

Δέκα χρόνια πριν, το κράτος της νεοκαραμανλικής δεξιάς εντόπισε τη φύση του κακού στα Εξάρχεια. Και διέταξε τον «μηχανισμό κατά του κακού» να περιπολεί μέρα – νύχτα στην περιοχή, προκειμένου να το αποκαλύψει και να το αποτρέψει. Μια νύχτα, ο «μηχανισμός» είδε το «κακό» στο πρόσωπο ενός δεκαεξάχρονου και επιχείρησε να το αποτρέψει πυροβολώντας στο ψαχνό!.. 

Φυσικός αυτουργός, βέβαια, ήταν ένας στρατιώτης του «μηχανισμού κατά του κακού», ένας αστυνομικός: Οι αστυνομικοί, ακόμα και όταν γνωρίζουν καλά τις αρμοδιότητές τους, δεν διστάζουν να τις ξεπερνούν από υπερβάλλοντα ζήλο, προκειμένου να πετύχουν, με κάθε μέσο, τον υποδεδειγμένο σκοπό: ενθαρρυμένοι, φυσικά, από μια διοίκηση που τους καλύπτει, από μια Δικαιοσύνη που δεν θέλει ποτέ να τους στενοχωρεί και, κυρίως, από την εκάστοτε κυβερνητική εξουσία που τους «καθοδηγεί», υποδεικνύοντάς τους το «κακό» που την… βολεύει. 

Από τότε, τα Εξάρχεια εξακολουθούν να υποδεικνύονται ως ο τόπος του «κακού» από κάθε κυβερνητική εξουσία και, ως εκ τούτου, νυχθημερόν αλωνίζει εκεί, ο «μηχανισμός κατά του κακού». Που, διαρκώς διευρύνεται και διευρύνεται και καταλαμβάνει ακόμα και περίπτερα της πλατείας. Μακελεύοντας τα… νερά τους. Και τους περιπτεράδες τους.

Είπαμε, η φύση του κακού επαφίεται στην πολιτική φιλοσοφία της εκάστοτε κυβερνητικής εξουσίας…

Κράτος – Αστυνομία – θάνατος… 

 «Μη μπερδεύεσαι, κράτος είναι ο στρατός και τα σώματα Ασφαλείας», με κανοναρχούσε (το 1968, στις φυλακές της Αίγινας) ο γλυκύτατος συγκρατούμενός μου Περικλής Ροδάκης• κι ήταν αυτός ο πιο αφαιρετικός, αλλά και ο πιο ουσιώδης ορισμός του κράτους που έχω ακούσει στη ζωή μου. Ο Λένιν ήταν πιο αφοριστικός: όσο υπάρχει κράτος, δεν υπάρχει ελευθερία. Όταν υπάρχει ελευθερία, δεν υπάρχει κράτος. 

«Το Κράτος είναι η εκτελεστική επιτροπή της άρχουσας τάξης», όριζε ο Κάρολος Μάρξ: μια δύναμη που «τοποθετήθηκε πάνω απ’ την κοινωνία για να μετριάζει τη σύγκρουση (σ. σ: την πάλη των τάξεων) να την κρατάει μέσα στα όρια της ‘τάξης’», συμπλήρωνε ο Φρ. Ένγκελς• υποσχόμενος την κατάργησή του με τη κατάργηση των τάξεων. 

Ο Στάλιν το είχε… εμπεδώσει πιο εμπειρικά: «το Κράτος είναι ένα όργανο στα χέρια της άρχουσας τάξης, που σκοπός του είναι να καταπολεμήσει την αντίσταση αυτών που είναι αντίθετοι σε αυτήν την τάξη». 

Αλλά ποια είναι (κάθε φορά) η άρχουσα τάξη, ποια η κυβέρνηση που «δουλεύει» για λογαριασμό της και ποια η «φύση του κακού» που καλείται να αποτρέψει, να καταστείλει, να καταστρέψει, χρησιμοποιώντας το «όργανο της άρχουσας τάξης», το Κράτος; 

Το ερώτημα αυτό, αποσπασμένο από την ιστορία, οφείλει να απασχολεί (ως ζήτημα θεμελιακό) τον «κυβερνητικό» ΣΥΡΙΖΑ, δίπλα και παράλληλα με το δραματικό ερώτημα - απάντηση του Νόαμ Τσόμσκι που προτάσσεται σε τούτο το κείμενο: "Ξέρετε εσείς να υπάρχει κάποιο κράτος που να είναι κράτος δικαίου; Τα κράτη δεν είναι οργανισμοί ήθους και ηθικής, είναι οργανισμοί ισχύος". 

Προσωπικά δεν τρέφω ψευδαισθήσεις – εδώ και χρόνια υιοθετώ την άποψη αυτή του Ιονέσκο: «το Κράτος, (σ. σ: λαϊκό ή αστικό, καπιταλιστικό, σοσιαλιστικό ή κομμουνιστικό) είναι παντού, και αλλού ακόμη περισσότερο, μια τεράστια μηχανή που συντρίβει τα άτομα. Το Κράτος είναι ο θάνατος… Δεν είναι δυνατή μια δίκαιη τάξη χωρίς τη αλληλεγγύη και την αγάπη»… 

* Από μια παλαιότερη συνέντευξή του Ν. Τ. στο Βήμα. 
** Καζαμαγιόρ, στη Μικρή Πολιτική Εγκυκλοπαίδια (Εκδόσεις ’70)

Νίκος Τσαγκρής