Η μετάλλαξη του ωραίου

Το ωραίο δεν είναι παρά η υπόσχεση της ευτυχίας, αποφαίνεται ο Σταντάλ. Όμως, ποιο είναι το ωραίο;
Πολλοί βρήκαν ωραία την ταινία του Κλιντ Ίστγουντ «Γράμματα από το Ίβο Τζίμα». Άλλοι τη βρήκαν αδιάφορη.
Είναι ωραίος ένας πίνακας του Ρέμπραντ, να πούμε, ή μήπως νομίζουμε ότι είναι ωραίος επειδή υπογράφεται από τον Ρέμπραντ;
Είναι ωραίος ο Χατζηγιάννης; Η δεκαεξάχρονη ανιψιά μου τον βλέπει σαν θεό! Θα ήταν ευτυχισμένη αν, απλώς, τον έβλεπε από κοντά!
Απ’ αυτήν την άποψη, ο Σταντάλ έχει δίκιο, το ωραίο δεν είναι παρά η υπόσχεση της ευτυχίας.
Το «χαμόγελο της Τζοκόντα», ένα κόσμημα του Καρτιέ, ο Σάκης Ρουβάς, μια γούνα… Χουντάλας, ο Αντώνης Νικοπολίδης, η Μόνικα Μπελούτσι, ο Μάρλον Μπράντο (κάποτε), η Έλενα Παπαρίζου, μια Φεράρι, δεν είναι παρά υποσχέσεις ευτυχίας για εκείνους που βλέπουν «ωραία» αυτά τα υποκείμενα ή τα αντικείμενα…
Προσωπικά, υιοθετώ, όσον αφορά το ωραίο, μια νεανική άποψη του Σαρλ Μπωντλαίρ:
«Το ωραίο αποτελείται από ένα στοιχείο αιώνιο, αμετάβλητο, που την ποσότητά του είναι υπερβολικά δύσκολο να προσδιορίσουμε, και από ένα στοιχείο σχετικό, περιστασιακό, που είναι (το ένα μετά το άλλο ή όλα μαζί) η εποχή, η μόδα, η ηθική, το πάθος.
Χωρίς αυτό, το δεύτερο στοιχείο, που είναι σαν το διασκεδαστικό, γαργαλιστικό, ορεκτικό περιτύλιγμα ενός θεσπέσιου γλυκίσματος, το πρώτο στοιχείο θα ήταν δύσπεπτο.
Δεν θα μπορούσε να εκτιμηθεί, δεν θα ταίριαζε στην ανθρώπινη φύση…»
Υπό το πρίσμα του Σαρλ Μπωντλαίρ για το ωραίο, τα πρόσωπα και τα πράγματα στην εποχή μας είναι δύσκολο να προσφέρουν έστω και μιαν υπόσχεση ευτυχίας.
Και αυτό, επειδή συνήθως απουσιάζει απ’ αυτά το στοιχείο της αιωνιότητας (διαχρονικότητας), ενώ το στοιχείο του «ορεκτικού περιτυλίγματος», όπου υπάρχει, είναι σχεδόν πάντα άνοστο.
Τι τα θέλετε; Ζούμε σε μιαν εποχή διόλου ωραία.
Σε μιαν εποχή όπου, ακόμα και το «περιτύλιγμα» είναι τόσο φθηνό που μεταβάλλει τις όποιες υποσχέσεις σε ψέμα। Από τη μια στιγμή ως την άλλη…

Νίκος Τσαγκρής