Τα media στην εποχή των Τεράτων

Τα Ένα χάος εκκωφαντικό, μάταιο, ανήκουστο, ακατανόητο στο οποίο ελάχιστοι δημοσιογράφοι ζουν για να εργάζονται και ακόμα λιγότεροι εργάζονται για να ζουν 

Γράφει ο Νίκος Τσαγκρής    

«Όταν το παλιό πεθαίνει και το καινούργιο δεν μπορεί να γεννηθεί είναι η εποχή των τεράτων» έλεγε ο Αντόνιο Γκράμσι και, αν πάρουμε τοις μετρητοίς το συγκεκριμένο απόφθεγμα του αγαπημένου Ιταλού στοχαστή, το μιντιακό σύμπαν της χώρας μας βιώνει την εποχή των τεράτων: «Εφημερίδες χωρίς συντάκτες, κανάλια δίχως δελτία ειδήσεων και μυθοπλασία, που πνίγει την ενημέρωση για να παίζει το στοίχημα, είναι ο κανόνας που θέλουν να επιβάλουν τα νέα καρτέλ μαζί με την παλιά διαπλοκή…», επιχειρεί να περιγράψει την τερατογένεση η ΕΣΗΕΑ σε μια πρόσφατη ανακοίνωσή της. Χωρίς να έχει συνείδηση ότι η ίδια είναι μια βασική μητέρα του «τέρατος» στον χώρο των media… 

Ωστόσο, από κεκτημένη δημοσιογραφική εγγύτητα ίσως, η συγκεκριμένη ανακοίνωση περιγράφει ορισμένα σημεία των συμφορών που κατατρύχουν τα ΜΜΕ, τη δημοσιογραφία, τους δημοσιογράφους, και κατ’ επέκταση την ενημέρωση και τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης στην εποχή των τεράτων: Εφημερίδες χωρίς συντάκτες. Ακόμα χειρότερα, εφημερίδες με απλήρωτους για δύο, τρεις, τέσσερις, πέντε και έξι μήνες, συντάκτες∙ που υπό το κράτος της βίας των απολύσεων και της ανεργίας, παράγουν μυθοπλασία (συνήθως αντικυβερνητική –ενίοτε φιλοκυβερνητική) αντί ειδήσεων. Μυθοπλασία σύμφωνη με τα επιχειρηματικά συμφέροντα των διαπλεκομένων (παλαιάς ή νέας διαπλοκής) εκδοτών τους. Που, (ιδού κάτι τερατώδες) είναι συμφέροντα κομματικά, ανεξάρτητα αν πρόκειται για κομματικά ή ιδιωτικά ΜΜΕ, ιδιωτικές ή κομματικές επιχειρήσεις… 

Λειτούργημα και επάγγελμα 

Οι εκδότες είναι (οφείλουν να είναι) επιχειρηματίες που επιχειρούν στα Μέσα Ενημέρωσης και τα Μέσα Ενημέρωσης είναι (οφείλουν να είναι) επιχειρήσεις που διά των δημοσιογράφων και των τεχνικών του Τύπου, ας πούμε, παράγουν και πωλούν στο καταναλωτικό κοινό, με συγκεκριμένο αντίτιμο, το αγαθό της ενημέρωσης. Υπ’ αυτή την έννοια οι δημοσιογράφοι είναι (οφείλουν να είναι) εξειδικευμένοι στην παραγωγή του αγαθού της ενημέρωσης επαγγελματίες. Και ως τέτοιοι πρέπει να αντιμετωπίζονται, ανεξάρτητα αν εργάζονται σε ιδιωτικά, ή δημόσια, ή κομματικά ΜΜΕ. Δυστυχώς, αυτή η οικονομοτεχνική και δεοντολογική «κανονικότητα», καταστρατηγήθηκε βάναυσα τα τελευταία χρόνια σε όλα τα επίπεδα της σύγχρονης βιομηχανίας της ενημέρωσης. Και είναι αυτή η καταστρατήγηση που συνετέλεσε και συντελεί καθοριστικά στην αποτροπή του θανάτου του παλιού και της γέννησης του νέου στον χώρο των ΜΜΕ. Με αποτέλεσμα την υφιστάμενη εποχή των δημοσιογραφικών τεράτων… 

Εδώ οφείλω να πω ότι σωστά καταλάβατε, όσοι καταλάβατε, πως η επιμονή μου στο γεγονός ότι τα ΜΜΕ είναι επιχειρήσεις που πρέπει να αντιμετωπίζονται ως τέτοιες και οι δημοσιογράφοι επαγγελματίες που πρέπει να αντιμετωπίζονται ως τέτοιοι, (και πάντως όχι ως ιδεολογικοί… εθελοντές) σχετίζεται και με τις πρόσφατες απεργιακές κινητοποιήσεις στον ραδιοφωνικό σταθμό «Στο Κόκκινο» και τα κομματικά και δημοσιογραφικά συμπαραμαρτούντα: φυσικά και η δημοσιογραφία είναι λειτούργημα, (δεδομένου ότι ασκεί έναν ευρύτατο και σοβαρότατο κοινωνικό ρόλο) αλλά και το λειτούργημα επάγγελμα είναι, όπως κάθε εργασία κοινωνικά ή νομικά αποδεκτή, που ασκείται για βιοπορισμό: η Ενημέρωση είναι μέγιστο ανθρώπινο δικαίωμα, ένα δικαίωμα που προκειμένου να αποδοθεί δίκαια και αληθινά, προϋποθέτει την ανεξαρτησία των δημοσιογράφων και, η ανεξαρτησία των δημοσιογράφων προϋποθέτει πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα… 

 Εργάζομαι για να ζω 

Κάποτε ο Ραιημόν Αρόν* ήταν άρρωστος. Μόλις αποθεραπεύτηκε, είπε: «Ελπίζω τώρα να μου απομένουν μερικά χρόνια για να εργασθώ». Γι' αυτόν, η ζωή ήταν η εργασία!.. «Πόσο διαφορετική είναι η φύση των ανθρώπων! Υπάρχουν άνθρωποι, σαν τον Ραιημόν Αρόν, που ζουν για να εργάζονται. Εγώ εργάζομαι για να ζω», σχολίαζε τον φίλο του ο Ευγένιος Ιονέσκο: «μου είναι αρκετά οδυνηρή η ζωή, για να εργάζομαι κι από πάνω. Αν και η δουλειά είναι πληκτική, είναι ακόμη πιο πληκτικό να μην εργάζεσαι καθόλου. Αντιλαμβανόμενος ότι δεν μπορώ να κάνω πλέον τίποτα για να αλλάξω τη ροή των πραγμάτων, γνωρίζοντας πως όλες μου οι προσπάθειες κατορθώνουν ίσα-ίσα να προσθέσουν μια σταγόνα νερού στον ωκεανό (…..) 'Ίσως είμαι υπερβολικά φιλόδοξος. Μαρτυρώ. Κανείς δεν λαμβάνει υπόψη τις μαρτυρίες μου. Γράφω λοιπόν, αποκλειστικά για να εκφραστώ…». 

Είναι γνωστό βέβαια ότι τόσο ο Αρόν όσο και ο Ιονέσκο ήσαν στυγνοί επαγγελματίες και δεν δέχονταν μύγα στο σπαθί τους στο θέμα της ελευθερίας έκφρασης… Σήμερα, στην εποχή των τεράτων, ελάχιστοι δημοσιογράφοι ζουν για να εργάζονται και ακόμα λιγότεροι εργάζονται για να ζουν δεδομένου ότι οι μισοί είναι άνεργοι και οι άλλοι μισοί εμποδίζονται να εργάζονται ως επαγγελματίες, να αμείβονται επαρκώς δηλαδή, προκειμένου να καταφέρνουν να ζουν – είτε γράφουν για να ζουν είτε γράφουν για να εκφράζονται… Άλλωστε, όλος ο κόσμος… εκφράζεται: ένα χάος εκκωφαντικό, μάταιο, ανήκουστο, ακατανόητο...

* Γάλλος διανοούμενος, συγγραφέας και δημοσιογράφος