Ο Βαρουφάκης "σκότωσε" τον Σόϊμπλε

Μερικές παρατηρήσεις σημειολογικού χαρακτήρα για την κυβερνητική διπλωματία στις σχέσεις Ελλάδας – Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στο πεδίο της διαπραγμάτευσης, εμβληματική παραμένει η εικόνα των Σόϊμπλε – Βαρουφάκη μετά τη πρώτη συνάντησή τους στο Βερολίνο, στην αίθουσα Τύπου του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών. Στη συγκεκριμένη εικόνα ο Γερμανός είναι το παρελθόν, ο Έλληνας το μέλλον. Και αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με την ηλικία και την εξωτερική εμφάνιση των δύο ανδρών, τη σημειολογία της συμπεριφοράς τους• «τη γλώσσα του σώματος» – για να παπαγαλίσουμε κι εμείς το μοδάτο δημοσιογραφικό κλισέ. 

 Η σημειολογική τοποθέτηση του Βόλφγκανγκ Σόϊμπλε στο παρελθόν και του Γιάνη Βαρουφάκη στο μέλλον, προσδιορίζεται από τη γλώσσα του πνεύματος (sic) των δυό ανδρών, όπως κατεγράφη κατά τη διάρκεια των δηλώσεών και των απαντήσεών τους προς τους δημοσιογράφους μετά την ενενηντάλεπτη συνάντησή τους: «Συμφωνήσαμε ότι διαφωνούμε», έκανε… πνεύμα ο Γερμανός. «Δεν συμφωνήσαμε ούτε καν ότι διαφωνούμε», ήταν η πνευματώδης απάντηση του Έλληνα. 

 Η οικονομική διαπραγμάτευση στο επίπεδο εκπροσώπων αντιτιθέμενων εθνών – κρατών είναι διπλωματία υψηλού επιπέδου και, απ’ αυτή την άποψη, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών στάθηκε στο…ύψος του: η δήλωση «Συμφωνήσαμε ότι διαφωνούμε» είναι η κλασική δήλωση – σήμανση της αρχής μιας διαπραγμάτευσης. Και είναι αυτή, ακριβώς, η δήλωση που, στο επίπεδο της πολιτικής διπλωματίας (και όχι μόνον) «τοποθετεί» τον Βόλφγκανγκ Σόϊμπλε στο παρελθόν. Δεδομένου ότι είναι μια «στάση» εκπορευόμενη από την παραδοσιακή γερμανική εμμονή στην δογματική τάξη και τους κανόνες… 

 Ένα ανέκδοτο για τον Βόλφγκανγκ 

 Το παρακάτω ανέκδοτο, που σαρώνει στο διαδίκτυο με χιλιάδες αναδημοσιεύσεις σε όλη την Ευρώπη, δίνει την λαϊκή εκδοχή αυτής ακριβώς της φονικής και, εν τέλει, αυτοκτονικής γερμανικής εμμονής (στην περίπτωσή μας, του Βόλφγκανγκ Σόϊμπλε) στη δογματική (προτεσταντικής προελεύσεως) εφαρμογή των κανόνων δημοσιονομικής πειθαρχίας• που παράγουν ύφεση, σκοτώνουν τις ευρωπαϊκές οικονομίες και απειλούν με ξαφνικό θάνατο το ευρώ. Και βέβαια, την ίδια τη Γερμανία:

 «Στα χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης, οι εξεγερμένοι συνέλαβαν τρεις ευγενείς: έναν Άγγλο, έναν Γάλλο και έναν Γερμανό. Τους πέρασαν από λαϊκό δικαστήριο και τους έστειλαν στην γκιλοτίνα. 

Λίγο πριν από τον αποκεφαλισμό, ρώτησαν τον Άγγλο για την τελευταία του επιθυμία και αυτός ζήτησε ένα μπουκάλι ουίσκι. Του το πήγαν, το ήπιε και μισομεθυσμένος έβαλε το κεφάλι του στη λαιμητόμο. Για καλή του τύχη, η λεπίδα σταμάτησε λίγα εκατοστά πριν από τον σβέρκο του και οι επαναστάτες, τηρώντας τις παραδόσεις, του έδωσαν χάρη. 

 Σειρά πήρε ο Γάλλος. Τον ρώτησαν για την τελευταία του επιθυμία και αυτός ζήτησε ένα καλό γεύμα και ένα μπουκάλι κόκκινο κρασί. Αφού έφαγε και ήπιε, έβαλε το κεφάλι του στην καρμανιόλα και ως εκ θαύματος η λεπίδα μπλόκαρε και πάλι. Οι επαναστάτες, μη έχοντας άλλη επιλογή, του χάρισαν τη ζωή. 

 Στη συνέχεια οδηγήθηκε για εκτέλεση ο Γερμανός, ο οποίος όταν ρωτήθηκε για την τελευταία του επιθυμία είπε στους επαναστάτες με αυστηρό ύφος: «Να φτιάξετε αυτό το μηχάνημα!» 

 Ο Βαρουφάκης των «παιγνίων» 

 Η δήλωση του Βόλφγκανγκ Σόϊμπλε «Συμφωνήσαμε ότι διαφωνούμε» είναι η κλασική δήλωση – σήμανση της αρχής μιας διαπραγμάτευσης, της οποίας ο δηλών «δηλώνει» πως έχει τον έλεγχο και πως δεν προσφέρεται για υποχωρήσεις από την τάξη και τους κανόνες που διέπουν τη βάση της διαπραγμάτευσης – στην περίπτωσή μας, τις «δεσμεύσεις» των προηγουμένων της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ μνημονιακών κυβερνήσεων: «η διαπραγμάτευση άρχισε και σ’ αυτήν είμαι το αφεντικό» είπε, σημειολογικά, ο Γερμανός αξιωματούχος. 

 «Δεν συμφωνήσαμε ούτε καν ότι διαφωνούμε», απάντησε ο Βαρουφάκης, «σκοτώνοντας» (στο επίπεδο της διπλωματίας, βέβαια) τον Σόϊμπλε: στη θεωρία των παιγνίων κάθε παίκτης προσπαθεί να χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα που διαθέτει, για να εμποδίσει τον αντίπαλό του να αποκτήσει πλεονεκτήματα που θα περιορίσουν τα κέρδη του. Επομένως, οι ενέργειές του εξαρτώνται άμεσα από τη θέση (στρατηγική) που θα επιλέξει ο αντίπαλος. 

 Ακριβώς. Με την απάντηση «δεν συμφωνήσαμε ούτε καν ότι διαφωνούμε», ο υπουργός Οικονομίας του ΣΥΡΙΖΑ εξουδετέρωσε τον «αντίπαλό» του, ακυρώνοντας την στρατηγική του (την δογματική εμμονή στους διπλωματικούς και μνημονιακούς κανόνες) καθώς και το συγκριτικό του πλεονέκτημα, αυτό του «αφεντικού της διαπραγμάτευσης». 

 Κυρίως το δεύτερο: δεν συμφωνήσαμε ούτε καν ότι διαφωνούμε, δήλωσε ο Βαρουφάκης, υπονοώντας ότι καμιά διαπραγμάτευση δεν άρχισε, μια απλή συνάντηση γνωριμίας ήταν και όχι με το «αφεντικό της διαπραγμάτευσης» αλλά με τον Γερμανό ομόλογό του – τον ισότιμό του Βόλφγκανγκ Σόϊμπλε. 

Αυτά είναι σημεία της νέας ελληνικής διπλωματίας, σημεία που αμφισβητούν εμπράκτως την γερμανική ηγεμονία, εντός και εκτός διαπραγμάτευσης. Αμφισβήτηση που  κλιμακώθηκε με τον μαραθώνιο διμερών συναντήσεων των Τσίπρα, Κοτζιά, Βαρουφάκη που ακολούθησαν όπως και στο euro group και στη Σύνοδο κορυφής. Καθώς ξεδιπλώνονταν η κυβερνητική  στρατηγική για την αποκατάσταση της ισοτιμίας των χωρών – μελών της ευρωζώνης.

Νίκος Τσαγκρής