Πώς ο… συντετριμμένος θαυμασμός (2008) για το «φαινόμενο Τσίπρα» διαχύθηκε στην περιοχή του μνημονιακού κυβερνητισμού και μεταλλάχθηκε σε αρρωστημένο πολιτικό φθόνο
«Μη φοβού τέκνον μου, ο φθόνος είναι συντετριμμένος θαυμασμός", καθησύχασε ο Πάπας Φραγκίσκος τον Αλέξη Τσίπρα όταν αντελήφθη τον σοσιαλφιλελεύθερο φθόνο που περιέβαλε το Βατικανό κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους.
Αυτό το εξαιρετικά αληθοφανές «παρασκήνιο» από την επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στο Βατικανό, δεν είναι ένα δημοσιογραφικό «παρασκήνιο» από την επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στο Βατικανό, αλλά μια λαϊκή φαντασία∙ ένα εξαιρετικά σαρκαστικό σχόλιο από αυτά που ενέπνευσαν στους χρήστες των social media οι ελληνικές και διεθνείς αντιδράσεις στην αιφνίδια συνάντηση του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ με τον Πάπα της Ρώμης. Ένα εύστοχο πολιτικό σχόλιο με ψυχαναλυτικές προεκτάσεις που θα μπορούσε να αποτελέσει αφορμή για τη συγγραφή ενός μικρού δοκιμίου πάνω στον πολιτικό φθόνο, με άξονα τον φθόνο των ημερών. Που δεν είναι παρά ο πολιτικός φθόνος για τον Αλέξη Τσίπρα. Και ως εκ τούτου, για το κόμμα του οποίου ηγείται, τον ΣΥΡΙΖΑ.
«Δεν είναι πολιτικός φθόνος αλλά συντετριμμένος θαυμασμός», λέω εγώ. Όπως ο… Πάπας*! Και από μια άποψη θα μπορούσα να έχω δίκιο. Κι εγώ και ο… Πάπας…
Η κουλτούρα του φθόνου
Δείτε τι έγραφα το 2008 (στο ΕΘΝΟΣ) προσπαθώντας να τιθασεύσω τον περιρρέοντα (από τότε!) στους πολιτικούς και δημοσιογραφικούς κύκλους… συντετριμμένο θαυμασμό, για τον νέο (και ωραίο) ηγέτη του Συνασπισμού της Αριστεράς: «Αλέξης Τσίπρας, το Φαινόμενο! Αυτός ο θαυμαστικός προσδιορισμός (που έχει να συνοδεύσει Έλληνα πολιτικό από την εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου και από τότε αποδίδεται μόνο σε διεθνείς σταρ της show business και σε ποδοσφαιριστές τύπου Ρονάλντο) αποδίδεται ήδη, από τα media στον νεαρό πρόεδρο του Συνασπισμού. Και ομολογώ ότι του ταιριάζει, αρκεί να μην αποδειχτεί φαινόμενο… φαινομενικό, και ως φαινόμενο και ως Τσίπρας…».
Ωστόσο σήμερα, έξι χρόνια μετά, ο «νεαρός πρόεδρος του Συνασπισμού» είναι ο πρόεδρος του μεγαλύτερου ελληνικού κόμματος (του ΣΥΡΙΖΑ), ένας πολιτικός με διεθνή αναγνώριση, ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης της ευρωπαϊκής Αριστεράς, ένας «πρωθυπουργός εν αναμονή», όπως έγραψαν, προ ημερών, οι Financial Times.
Έτσι, (το καταλαβαίνετε, υποθέτω) ο… συντετριμμένος θαυμασμός του 2008 διαχύθηκε στην περιοχή του μνημονιακού κυβερνητισμού και εκτός αυτού (ακόμα και στις παρυφές του ΣΥΡΙΖΑ!) και σταδιακά μεταλλάχθηκε σε «κουλτούρα». Μια μαζική πολιτική νεύρωση, αυτήν που ονομάζω «σοσιαλφιλελεύθερο φθόνο».
Άδωνης Γεωργιάδης, Φαήλος Κρανιδιώτης, Σοφία Βούλτεψη, Ευάγγελος Βενιζέλος, Αντώνης Σαμαράς, Δημήτρης Κουτσούμπας και λοιποί… ασθενείς: «η πολιτική κουλτούρα του φθόνου» λέει η ψυχανάλυση, «αναπτύσσεται και επικρατεί όταν στον αντίπαλο ηγέτη βλέπεις τον δικό σου πολιτικό θάνατο».
Ο Πάγκαλος στο… ντιβάνι
Φυσικά, ο πλέον αντιπροσωπευτικός εκφραστής του «σοσιαλφιλελεύθερου φθόνου», ο πιο μεγάλος ασθενής, να πούμε, είναι ο Θεόδωρος Πάγκαλος. Στην τελευταία, μάλιστα, ψυχαναλυτική συνεδρία, από το ντιβάνι του MEGA – ψυχαναλυτή του, εξομολογήθηκε μιαν πράξη του που παραπέμπει στο διαγνωστικό σχήμα Φθόνος – Μίσος – Παράνοια: «Ψήφισα Ν.Δ. στις περασμένες εκλογές. Βεβαίως! Με δυσκολία, αλλά πήγε το χέρι μου, διότι ήθελα οπωσδήποτε να αποφύγω αυτό που δεν απέφυγα τελικά, δηλαδή την πρωτοπορία του ΣΥΡΙΖΑ» Και αμέσως μετά ο μεγάλος ασθενής εμφάνισε το σύνηθες – στο διαγνωσμένο «σχήμα» – σύμπτωμα της συστολής: «θα μπορούσε να μου πει κάποιος ότι πρέπει να ντρέπομαι, αλλά έτσι σκεπτόμουν (.....) και πράγματι ήρθε πρώτο κόμμα ο ΣΥΡΙΖΑ (.....) υπήρχε σοβαρό θέμα, για να παρεμποδιστεί».
Εδώ, η τελευταία… συνεδρία Πάγκαλου, διασταυρώνεται με τη θέση του Λακάν, η οποία αναδεικνύει την παράνοια ως μία στρατηγική που αποσκοπεί να ταυτίσει την απόλαυση με τον «τόπο» του άλλου. Έτσι το πολιτικό ύφος της παράνοιας συνίσταται στο να καθίσταται απόλυτη η εχθρότητα προς τον εχθρό (στην περίπτωσή μας, τον Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ) ως τρομακτικό Άλλο, ως ακάθαρτο Άλλο, ως Άλλο που, ακριβώς, απολαμβάνει.
Από την πλευρά της πολιτικής φιλοσοφίας, τώρα, το σύνδρομο του «νεοφιλελεύθερου φθόνου» – που το λέω εγώ – , ειδικά στην περίπτωση του ψυχαναλυτικού σχήματος «Φθόνος – Μίσος – Παράνοια, συμπίπτει με το μηδενισμό, είναι μηδενισμός: οι μηδενιστές κατευθύνονται «πέρα από το καλό και το κακό» και ο Νίτσε είχε χαλκεύσει τη συγκεκριμένη φράση με βάση μια εμπειρία πολύ πιο ανώδυνη από εκείνη του Θεόδωρου Πάγκαλου στην πορεία του προς τον πολιτικό φθόνο, το μίσος, τον μηδενισμό, τη δυστυχία…
«Καμιά δυστυχία»!, με διορθώνει ο… εξπέρ του μηδενισμού Αντρέ Γκλικσμάν. Δεν υπάρχουν δυστυχείς μηδενιστές. Καιρός να τους ξαναδούμε με την οξυδέρκεια που τους έβλεπε ο Πασκάλ. Εξοπλισμένους με μια μυθική ικανότητα προς «διασκέδαση» υπό μίαν τριπλή έννοια: «τον διασκορπισμό και την αποσύνθεση του νου, την απομάκρυνση από κάθε πίστη και την αδιαφορία για κάθε αρχή, τη χαρούμενη και τερπνή ζωή…».
* το απόφθεγμα ο φθόνος είναι συντετριμμένος θαυμασμός" είναι του Δανού φιλόσοφου Σέρεν Κίρκεγκορ ( 1813-1855)
Νίκος Τσαγκρής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου