Μια φασιστική σφαίρα στο θώρακα...

Όλοι ξέρουμε τι συνέβη στο Αλβανικό μέτωπο. Γιατί λοιπόν τόση συγκίνηση, τόσες πληγές ν’ ανοίγουν πάλι, ξαφνικά, στη θέα μιας σφαίρας που ταξίδεψε στο χρόνο, από το '40 έως το '98, κρυμμένη στο θώρακα ενός συμπατριώτη μας;

Γράφει ο Νίκος Τσαγκρής

(Πηγή: Η ΑΥΓΗ 28/10/2017 )

Κάποτε, εντελώς τυχαία, σε μια περιστασιακή επέμβαση, οι γιατροί βρήκαν στον θώρακα 78χρονου μια σφαίρα που είχε ξεμείνει εκεί από τότε που πολέμησε στο Αλβανικό μέτωπο, 58 χρόνια πριν*.

Η είδηση κατέλαβε μια περίοπτη θέση στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων κι έκανε θραύση, προκάλεσε, έξυσε πληγές, συγκίνησε. Φαντάστηκα τους αποδέκτες της να αισθάνονται μια βαθιά τρυφερότητα για τον 78χρονο και ταυτόχρονα, με την εικόνα της φασιστικής σφαίρας μπροστά στα μάτια τους, να φαντασιώνονται εικόνες από το αλβανικό μέτωπο: Τα χιονισμένα βουνά της Πίνδου, τους Έλληνες φαντάρους να σέρνουν τα σκεβρωμένα απ’ τα κρυοπαγήματα πόδια τους τραβώντας τα μουλάρια με τα εφόδια, τις μάχες στα χαρακώματα, μια ιταλική σφαίρα απ’ το πουθενά να καρφώνεται στο στήθος του 20χρονου φαντάρου. Που τώρα είναι 78 χρόνων. Και οι γιατροί βρήκαν, μετά από 58 χρόνια, την ιταλική σφαίρα στον θώρακά του.

*****
Όμως, όλοι ξέρουμε τι συνέβη στo Αλβανικό μέτωπο, Γιατί λοιπόν τόση συγκίνηση, τόσες πληγές ν’ ανοίγουν ξαφνικά, στη θέα μιας φασιστικής σφαίρας που ταξίδεψε στο χρόνο, από το '40 έως το '98, κρυμμένη στο θώρακα ενός συμπατριώτη μας;

«Οι μεγαλύτερες πληγές προέρχονται απ’ αυτό που βλέπεις παρά απ' αυτό που ξέρεις», έλεγε ο Ρολάν Μπαρτ. Μέσα από τη σφαίρα που βγήκε από τον θώρακα του 78χρονου, απελευθερώθηκαν εικόνες θαμμένες στα βάθη του υποσυνείδητου, ξεσηκώθηκαν ψίθυροι καρδιάς και τις ιστόρησαν:  Πίνδος – Κορυτσά – Δίστομο –  Σκοπευτήριο – Μπουμπουλίνας – Πολυτεχνείο – Άρης – Μανώλης – Νικηφόρος – Χρήστος – Αλέκος – Βαγγελιώ – Αβέρωφ και Τρίτης Σεπτεμβρίου – και Περισσού και Περάματος και Κερατσινίου και τρείς φασιστικές μαχαιριές στο στήθος του Παύλου και…            

Kείνοι που επράξαν το κακό ― τους πήρε μαύρο σύγνεφο
Ζωή δεν είχαν πίσω τους μ’ έλατα και με κρύα νερά
M’ αρνί, κρασί και τουφεκιά, βέργα και κληματόσταυρο
Παππού δεν είχαν από δρυ κι απ’ οργισμένο άνεμο
Στο καραούλι δεκαοχτώ μερόνυχτα
Mε πικραμένα μάτια
Τους πήρε μαύρο σύγνεφο ― δεν είχαν πίσω τους αυτοί
Θείο μπουρλοτιέρη, πατέρα γεμιτζή
Mάνα που να ’χει σφάξει με τα χέρια της
Ή μάνα μάνας που με το βυζί γυμνό
Xορεύοντας να ’χει δοθεί στη λευτεριά του Χάρου!**

Τις ξέραμε τις ιστορίες αυτές, τις είχαμε ακουστά, τις φανταζόμαστε, τις ζήσαμε. Μα η φασιστική σφαίρα που βγήκε από τον θώρακα του πολεμιστή 48 χρόνια μετά, μας επέτρεψε να τις ξαναδούμε ζωντανές, να τις «υποκλέψουμε» έστω, σαν μέσα από μια κλειδαρότρυπα.

*****
Η εικόνα είναι ανίκητη, έχει πάντα την τελευταία λέξη: Καμιά γνώση δεν μπορεί να της αντισταθεί, να τη διευθετήσει, να την εκλεπτύνει... Ο Ρολάν Μπαρτ είναι ακαταμάχητος όταν μιλάει για την εικόνα: η εικόνα αποτέμνεται. Είναι καθαρή και ξάστερη σαν γράμμα. Ακριβής, πλήρης, επιτηδευμένη, οριστική, δεν μου αφήνει καμιά θέση. Είμαι αποκλεισμένος από την εικόνα όπως κι από την αρχέγονη σκηνή. Που, ίσως, και αυτή να μην υπάρχει παρά μόνο στο βαθμό που αποτέμνεται απ' το περίγραμμα της κλειδαρότρυπας...

Η εικόνα της φασιστικής σφαίρας, καθώς βγήκε (58 χρόνια μετά!) από τον θώρακα του 78χρονου έγινε μια εικόνα ακριβής, πλήρης, επιτηδευμένη. Μια εικόνα οριστική για μια στιγμή της ιστορίας μας και του ρόλου των συμπατριωτών μας σ' αυτήν. Μια εικόνα που πληγώνει και συγκινεί και ενθαρρύνει το ελληνικό σήμερα και το αύριο: δεν περνά ο φασισμός…

* Πρόκειται για αληθινό γεγονός που συνέβη το 1998 και προκάλεσε αίσθηση.

** Από το «Άσμα ηρωικό και πένθιμο…» του Οδυσσέα Ελύτη