19 Σεπτεμβρίου 2011

Τα μεγάλα Ναι και τα μεγάλα Όχι


Κορυφαίο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ μου εμπιστεύτηκε την απαισιοδοξία του για σύντομη έξοδο της χώρας από τη στενωπό της κρίσης. Τον ρώτησα τι, κατά την γνώμη του, φταίει και μου απάντησε με ένα πονηρό χαμόγελο. Ύστερα το ξανασκέφτηκε και, «αγαπητέ μου, στην εποχή μας είναι εξαιρετικά δύσκολο, ακόμα και για τον πιο χαρισματικό πολιτικό, να πει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο Όχι», μου απάντησε σιβυλλικά…

Αναπόφευκτα συνέδεσα τον χρησμό αυτό με την αδυναμία του προέδρου του ΠΑΣΟΚ να συνθέσει και να υποστηρίξει με γενναιότητα μια «εθνική», να πούμε, στάση, απέναντι στο πρόβλημα χρέους που βυθίζει τη χώρα. Την αδυναμία του, εν τέλει, να πει, το μεγάλο ΟΧΙ στην οικονομική κατοχή της χώρας από τις δυνάμεις της τρόικας…

Εύκολο είναι; Η άρνηση είναι μια πολυτελής λειτουργία. Τόσο πολυτελής, όσο η ρήξη, όσο η επανάσταση. Είναι φυσικό, λοιπόν, να μην χωράει στην εφαρμοσμένη πολιτική, που είναι μια λειτουργία ευτελής, μια διαδικασία.

Αλλά και όταν η πολιτική ασκείται ως πολιτική, ως θεώρηση δηλαδή των πολιτικών προβλημάτων με στόχο την εφικτή λύση τους, η άρνηση, όταν εκδηλώνεται, εκδηλώνεται στα πλαίσια του εφικτού. Είναι άρνηση-θέση, ή ακόμα και άρνηση-κατάφαση…

Κατά τον Νίτσε, η άρνηση εκδηλώνεται ως θέληση δύναμης και μπορεί να θέσει σε κίνηση όλη την ανθρώπινη Ιστορία. Θέληση δύναμης, που μπορεί να μεταμορφώνει τον άνθρωπο σε υπεράνθρωπο.

Για τον Φρόιντ, η άρνηση είναι η εκδήλωση των δυνάμεων της ζωής που επιθυμούν να αρνούνται οτιδήποτε αντιτίθεται σ’ αυτές, ενώ για τον Χέγκελ, η άρνηση εξακολουθεί να δρα σε όλη την ανθρώπινη Ιστορία παράγοντας το καινούργιο, κάθε φορά το καινούργιο.

Ο Μαρξ αντιλαμβάνεται την άρνηση ως άρνηση της εργασίας, η οποία πολεμά τη φύση και τους ανθρώπους, δημιουργεί τον αλλοτριωμένο από τις ανθρώπινες και κοινωνικές αφθονίες κόσμο: «η ανθρωπότητα, λοιπόν, οφείλει να οικειοποιηθεί αναλογικά (κολεκτιβίστικα) αυτόν τον κόσμο ύστερα από την κατάργηση της περιουσίας και της γραφειοκρατικής τάξης των υπαλλήλων του κράτους, πράγμα που θα επιτρέψει στη δημιουργική πολυδραστηριότητα των ανθρώπων να αναπτυχθεί υλιστικά και πνευματικά, σαν παιχνίδι…».

Αυτά, στη σφαίρα της φιλοσοφίας και της ψυχανάλυσης. Στο πεδίο της πολιτικής ο πήχης χαμηλώνει: Το παιχνίδι της πολιτικής είναι, κατά συνθήκη, ένα στημένο παιχνίδι. Τις περισσότερες φορές βρώμικο, λίγες φορές καθαρό, αλλά σπάνια τόσο καθαρό όσο η απόλυτη θέση ή η απόλυτη άρνηση, σπάνια τόσο αποτελεσματικό όσο ένα μεγάλο Ναι ή ένα μεγάλο Όχι.

14 Σεπτεμβρίου 2011

Ένα ενθύμιο από τον Στέλιο...

 

Οι φίλοι του Στέλιου Καζατζίδη θα θυμούνται, φαντάζομαι, τη διαμάχη του με τον συνθέτη Χρήστο Νικολόπουλο για την πατρότητα κάποιων τραγουδιών. Το θέμα είχε κινηθεί - πρίν 14, περίπου, χρόνια - από τον δεύτερο, με αποτέλεσμα την αντίδραση του Καζατζίδη και τη δημόσια (και δικαστική αργότερα) κόντρα τους, με άκομψους χαρακτηρισμούς ένθεν - κακείθεν...

Τότε είχα γράψει στην καθημερινή στήλη μου, στο ΕΘΝΟΣ, ένα χρονογράφημα για την άχαρη αυτή διαμάχη και την αμετροεπή - από πλευράς του Χρήστου - διεκδίκηση. Με την πλαγίως διατυπωμένη υποσημείωση ότι ο Χρήστος Νικολόπουλος είχε ωφεληθεί τόσο πολύ από τη συνεργασία του με τον Στέλιο, ωστε θα περίμενε κανείς να του χαρίσει, ως δώρο ευγνωμοσύνης, τα διεκδικούμενα τραγούδια...

Δυο - τρείς μέρες μετά, μπήκε στο γραφείο μου, στην εφημερίδα, ο στιχουργός και φίλος του Στέλιου Καζατζίδη Λευτέρης Χαψιάδης. "Με παρακάλεσε ο Στέλιος να σου φέρω αυτό το δίσκο", μου είπε, προτείνοντάς μου ένα L.P. με τον τίτλο "ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΖΑΤΖΙΔΗΣ, Τα βιώματά μου", με μια ιδιόχειρη αφιέρωση του σπουδαίου τραγουδιστή στο εξώφυλλο: Στον Νίκο Τσαγκρή, στον άγνωστο φίλο μου με την φαρμακερή πέννα. Σ' ευχαριστώ, Σ. Καζατζίδης. Καλή χρονιά...

Νίκος Τσαγκρής







6 Σεπτεμβρίου 2011

Βλάκας είσαι και φαίνεσαι...


Η βλακεία είναι τόσο αφοπλιστική, που μπορεί άνετα να εκληφθεί και ως ευφυΐα. Το ίδιο άνετα, ένας βλάκας μπορεί να «εξοντώσει» έναν ευφυή....

Συζητούν, να πούμε, ένας βλάκας με έναν ευφυή. Ο βλάκας: «Είσαι βλάκας»!...

Τι απαντάει ο ευφυής; Το πιθανότερο είναι να απαντήσει: « βλάκας είσαι και φαίνεσαι…». Μια άλλη απάντηση είναι: Πώς το κατάλαβες αφού είσαι τόσο βλάκας; Στην περίπτωση αυτή ο ευφυής ρισκάρει, απαντάει στον βλάκα με ερώτηση, ποντάροντας στη βεβαιότητα ότι ο βλάκας δεν θα έχει απάντηση. Όμως, στην περίπτωσή μας ο βλάκας απαντά: Βλακείες… Πράγμα που μπορεί να σημαίνει ότι ο βλάκας δεν είναι βλάκας αλλά , κάνει το βλάκα. Άλλωστε, το να φαίνεσαι ηλίθιος στα μάτια ενός βλάκα, είναι μια ηδονή υψηλής αισθητικής, υποστηρίζουν κάποιοι ευφυείς. Που μπορεί να είναι και βλάκες που υποδύονται τους ευφυείς κάνοντας τους…βλάκες, κάτι διόλου δύσκολο, αφού είναι!...

Οι μεγαλύτερες πολιτικές και διπλωματικές βλακείες της “νέας εποχής” (άλλη βλακεία αυτή!) εκδηλώθηκαν από τον Αμερικανό πρόεδρο Μπους και το επιτελείο του, λίγο μετά την επίθεση στους δίδυμους πύργους. Τότε, μεταξύ των άλλων είχε βγει ο πρώην διευθυντής της CIA Τζέιμς Γούσλεϊ και απευθυνόμενος προς την Κύπρο εκτόξευσε μια μεγάλη βλακεία: Θα μπείτε στην Ε.Ε. σε 300-400 χρόνια, εκτός αν μας δώσετε αμέσως πληροφορίες για τα χρήματα του Μπιν Λάντεν… Τρία χρόνια αργότερα η Κύπρος μπήκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για να αποδειχθεί η βλακεία του Τζέϊμς Γούσλεϊ. Εκτός κι αν πιστεύει κανείς ότι η Κύπρος μπήκε στην Ε.Ε. επειδή… έδωσε πληροφορίες για τους τραπεζικούς λογαριασμούς του Μπιν Λάντεν στην κυβέρνηση Μπους. Βλακείες!...

Ωστόσο, στη διπλωματία, πολύ περισσότερο απ’ ό, τι σε οποιοδήποτε άλλο επάγγελμα, δεν φτάνει να είσαι ευφυής, χρειάζεται να είσαι τόσο ευφυής ώστε να μεταβάλλεσαι αναλόγως των περιστάσεων, σε βλάκα, σε άνθρωπο με κοινό νου, σε ευφυή ή σε ιδιοφυή. Αυτό το καταφέρνει θαυμάσια η Τουρκική διπλωματία. Που κάνει πάντα το βλάκα, για τις υποχρεώσεις της απέναντι στην Κύπρο, το άνοιγμα των λιμένων και των αεροδρομίων της στο Κυπριακό εμπόριο. Και αντιμετωπίζει πάντα τα τελεσίγραφα της Ε.Ε (που την καλεί κάθε τόσο να ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις της) δια της… ευφυούς διπλωματικής μεθόδου της βλακείας: Κάνουμε το βλάκα κι… έχει ο Αλάχ!..

Το κακό είναι ότι μόνο ο κοινός νους είναι σε θέση να διακρίνει ότι βλακείες όπως η τουρκικές απαντήσεις στα – εμφανώς βλακώδη – «τελεσίγραφα» της Ε.Ε., εκπεφρασμένες από έναν ευφυή μπορούν να εξοντώσουν κάθε «αντίπαλο», από τον πιο βλάκα έως τον πιο ευφυή. Απ’ αυτήν την άποψη στην Ελλάδα δεν τα πάμε καθόλου καλά: απουσιάζει ο κοινός νους…

Όλοι θεωρούμε εαυτούς ευφυείς, ανεξαρτήτως εάν είμαστε βλάκες ή άνθρωποι με κοινό νου ή ευφυείς ή ιδιοφυείς. Ιδιαίτερα στην περίπτωση για την οποία συζητάμε, οι διπλωμάτες μας θεωρούν εαυτούς ευφυέστερους των πολιτικών και οι πολιτικοί μας θεωρούν εαυτούς ευφυέστερους των διπλωματών. Ένδειξη ότι ο χώρος των πολιτικών και των διπλωματών αντιμετωπίζει σοβαρό έλλειμμα κοινού νου. Ενώ είναι αμφίβολο εάν αντιμετωπίζει αντίστοιχο έλλειμμα βλακείας…

Νίκος Τσαγκρής (Χρονογράφημα δημοσιευμένο στην εφημερίδα ΕΘΝΟΣ)