29 Σεπτεμβρίου 2008

Goldman Sachs και Morgan Stanley…

Ίσως είμαι κυνικός, ίσως μηδενιστής, ένας εμπαθής εχθρός του νεοφιλελευθερισμού ίσως, ωστόσο θα την πω την αμαρτία μου, περνάω υπέροχα καθώς παρακολουθώ την κρίση του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος και τους κλυδωνισμούς που, αυτή, προκαλεί στις ευρωπαϊκές και τις άλλες αγορές του κόσμου. Απολαμβάνω ιδίως, τη νευρικότητα των τοποτηρητών του καπιταλιστικού συστήματος, καθώς πασχίζουν να διαχειριστούν την κρίση και το μόνο που καταφέρνουν είναι να συντονίζουν την νευρικότητά τους με τις διακυμάνσεις του Dow Jones…

Εκείνοι που δεν ανέχονταν κρατικές μύγες στα φιλελεύθερα σπαθιά τους, τώρα απευθύνουν υστερικές ικεσίες για κρατικές παρεμβάσεις. Άλλοι, όπως ο γενικός γραμματέας της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη Σουπατσάι Πανιτσπάκντι, παρακαλούν για επιστροφή στη ρύθμιση των αγορών μέσω του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Διαπρεπείς οικονομολόγοι του συστήματος εκφράζουν φόβους για τη… συντέλεια του «μοντέλου» των αυτόνομων επενδυτικών τραπεζών, ενώ ακόμα και για τους λίντερς του περί ου ο λόγος… «μοντέλου», την Goldman Sachs και την Morgan Stanley, κυκλοφορούν φήμες ότι σύντομα , ή θα… παντρευτούν μεταξύ τους ή θα καταλήξουν σε βρετανικές τράπεζες και, πάντως, θα χάσουν την ανεξαρτησία τους…

Αλλά και οι εναπομείναντες αριστεροί των καιρών μας, πολιτικοί ή διανοούμενοι, δεν έχουν να προτείνουν τίποτα «οργανωμένο», τίποτα καινούργιο. Αρκούνται σε ωραιοποιημένους περιπάτους στα άγονα τοπία της κριτικής ή μηρυκάζουν την αφρόκρεμα της σκέψης ιστορικών μαρξιστών φιλοσόφων και πολιτικών, βάζοντας τον προκύπτοντα «πολτό» σε ωραία αμπαλάζ με την υπογραφή τους. Κατά τα άλλα, όταν, ­σπάνια, παρεμβαίνουν στα δρώμενα του αβέβαιου παρόντος, περιορίζονται σε αυτονόητες παρατηρήσεις του τύπου «Πρόκειται για την πίσω πλευρά του αμερικανικού ονείρου, τον αμερικανικό εφιάλτη». Ή στη συγγραφή ενός ακόμα μανιφέστου για την κατάρρευση του καπιταλισμού, όπως αυτό του αμερικανού υποψηφίου για την προεδρία του αμερικανικού Σοσιαλιστικού Κόμματος Τζερόμ Γουάιτ: «Η χρεοκοπία της Γουώλ Στρητ Λήμαν Μπράδερς και η αναγκαστική εξαγορά της Μέρριλλ Λυντς είναι τα πιο πρόσφατα σημάδια κατάρρευσης του αμερικανικού καπιταλισμού. Τα ψέματα και η προπαγάνδα για το υποτιθέμενο «αλάνθαστο» της «ελεύθερης αγοράς» γκρεμίστηκαν σαν χάρτινοι πύργοι». (…) «Δεν επιστρέφουμε στο 1930! Εμπρός για την κοινωνικοποίηση των τραπεζών»!

Το έχω γράψει και θα το ξαναγράψω: καθώς παρακολουθώ τις ανθρώπινες αντιδράσεις στην οικονομική κρίση, έχω την αίσθηση ότι υπάρχει ένας κόσμος μέσα στον κόσμο, που προσδοκά το βάθεμα της κρίσης, με την ελπίδα ότι θα ακολουθήσει μια πιο ανθρωποκεντρική οικονομική ισορροπία. Μια οικονομία πολιτική, που θα αποβάλει την νεοφιλελεύθερη αρχή «κέρδος για το κέρδος». Μα έτσι; Τυχαία και αφηρημένα; Αδύνατον. Μια τέτοια προσδοκία δεν συνιστά, ούτε καν, μια ολοκληρωμένη ουτοπία. Αλίμονο, η ιστορία δεν κινείται από αδρανείς πολίτες και πολιτικούς. Ούτε, βέβαια, από την Goldman Sachs και την Morgan Stanley…
Νίκος Τσαγκρής (από το Εθνος της Κυριακής)

25 Σεπτεμβρίου 2008

Εμείς οι "απ' έξω"...

-Τι λες τώρα! Το ΠΑΣΟΚ πέρασε μια μονάδα τη Νέα Δημοκρατία! Θρίαμβος των Δημοκρατικών Δυνάμεων! Αλλά τότε, τι νόημα έχει όλη αυτή η κουβέντα για εκλογική συνεργασία προκειμένου να βάλουμε, λέει, τέλος στο μεγάλο φαγοπότι των Βουλγαράκηδων και των Ρουσοπουλαίων και δεν συμμαζεύεται;
-Και αυτό είναι, ρε φίλε, το πρόβλημά μας; Πόσα βγάζει ο Βουλγαράκης και τι δάνεια πήρε ο Ρουσόπουλος και πώς τα πληρώνει; Το πρόβλημά μας είναι πως θα πληρώσουμε εμείς, τα δικά μας δάνεια…
-Θα μας τα ρίξει, λες, μια κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, να ξοφλήσουμε; Ή μήπως μια κυβέρνηση συνεργασίας ΠΑΣΟΚ-ΣΥΡΙΖΑ;…


Πρόκειται για μια αυθεντική (διαθέτω και… ηχητικό ντοκουμέντο!) κουβεντούλα στο πολιτικό κλίμα των ημερών. Που κάθε άλλο παρά πολιτικό είναι, αφού στην εποχή μας κάθε τι πολιτικό το έφαγε ο οικονομικός… γάιδαρος (για να μην πούμε ο Αλογοσκούφης). Μαζί, βεβαίως, με το στραβό κλήμα. Ωστόσο, η καφενειακή αυτή κουβεντούλα που, μέσες-άκρες, εκφράζει την ελληνική κοινωνία, είναι πιο ποιοτική από τις κουβέντες των παραθυρόβιων της εικονικής πραγματικότητας. Έστω ως πιο λογική…
Πράγματι, όλοι εμείς οι «απ’ έξω» παρακολουθούμε έκπληκτοι τα κανάλια να στήνουν δελτία επί δελτίων πάνω σε γκάλοπ επί γκάλοπ που δείχνουν ότι το ΠΑΣΟΚ πέρασε (μισή, μία ή μιάμιση μονάδα) στα όρια του… στατιστικού λάθους τη Νέα Δημοκρατία. Αλλά ποιό ΠΑΣΟΚ πέρασε ποιά Νέα Δημοκρατία; Το πλέον μειοψηφικό ΠΑΣΟΚ όλων των εποχών (που δεν μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση ούτε με το πιο πλειοψηφικό σύστημα όλων των εποχών) πέρασε την πλέον μειοψηφική Νέα Δημοκρατία όλων των εποχών (που δεν μπορούσε να σχηματίσει κυβέρνηση ούτε με το πιο πλειοψηφικό σύστημα όλων των εποχών)! Και όπως είναι λογικό σαρκάζουμε: «Τι λες τώρα! Το ΠΑΣΟΚ πέρασε μια μονάδα τη Νέα Δημοκρατία! Θρίαμβος των Δημοκρατικών Δυνάμεων!».
Είναι μια κατάσταση που περιέχει κάτι τραγικό και κάτι αστείο: το τραγικό, ότι στο πολιτικό πεδίο (στο πεδίο των εφαρμογών υπέρ της κοινωνίας των πολιτών, δηλαδή), δεν κινείται τίποτε απολύτως και ό,τι εξακολουθεί να ονομάζεται «πολιτική», δεν αφορά την πολιτική, ούτε καν το πολιτικό σύστημα, αλλά τα πρόσωπα του συστήματος˙ την επικοινωνιακή τους δράση, κυρίως, με στόχο την νομή των πολιτικών εξουσιών। Το αστείο, ότι τα πρόσωπα του πολιτικού συστήματος πιστεύουν ότι εμείς οι «απ’ έξω» νοιαζόμαστε τι κάνει ο Βουλγαράκης με τις επιχειρήσεις του, και τι δάνεια παίρνει ο Ρουσόπουλος και πώς τα πληρώνει. Ενώ το πρόβλημά μας είναι πως θα πληρώσουμε εμείς, τα δικά μας δάνεια.
Φυσικά, η καφενειακή ερώτηση «Θα μας τα ρίξει, λες, μια κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, να ξοφλήσουμε; Ή μήπως μια κυβέρνηση συνεργασίας ΠΑΣΟΚ-ΣΥΡΙΖΑ;», είναι μια αφελής ερώτηση. Στην οποία, η διαχρονική απάντηση είναι ότι εμείς οι «απ’ έξω» δεν πρόκειται να ξοφλήσουμε ποτέ, με καμιά κυβέρνηση…
Νίκος Τσαγκρής

11 Σεπτεμβρίου 2008

"Ηθική είναι ο νόμος" !..

Η άποψη «ηθικό είναι ό,τι είναι νόμιμο», του υπουργού Βουλγαράκη, θα μπορούσε, θαυμάσια, να εκφράσει έναν μαφιόζο, έναν Nαζί, έναν σταλινικό. Κάτι που σε καμιά περίπτωση δεν καθιστά τον συμπαθή υπουργό μαφιόζο, Nαζί ή σταλινικό, αλλά μάλλον αφελή σοφιστή, ή πονηρό πολιτευτή, ή αμόρφωτο πολίτη, ένα πρωτόβγαλτο παιδί.

Ωστόσο, θα μπορούσε να παρατηρήσει κανείς ότι η αρχή «ηθικό είναι ό,τι είναι νόμιμο» μπορεί και να εκφράζει την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας στο σύνολό της. Δεδομένου ότι κανένα από τα σημαίνοντα στελέχη της δεν αντέδρασε στη συγκεκριμένη άποψη. Αντιθέτως, με προεξάρχοντα τον πρόεδρό της και πρωθυπουργό των Ελλήνων(!) Κώστα Καραμανλή, κάλυψαν τον υπουργό Βουλγαράκη και την περί ηθικής άποψή του.

Αυτό, το ομολογώ, με λύπησε πολύ, περισσότερο κι απ’ το ίδιο το «σκάνδαλο Βουλγαράκη» και το «σκάνδαλο Ρουσόπουλου - Μάρας Ζαχαρέα», και από τα προηγούμενα, τα πραγματικά πολιτικά και ηθικά ατοπήματα της κυβέρνησης και μελών της. Γιατί εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με ατιμίες και αμαρτήματα πολιτικών αλλά με την στρέβλωση και τον ευτελισμό της πολιτικής φιλοσοφίας και της φιλοσοφίας της πολιτικής. Τη στρέβλωση της σχέσης ανάμεσα στην πολιτική και την ηθική που, αφοριστικά, περιγράφω εδώ παραφράζοντας μιαν αναφορά του Φερνάντο Πεσσόα στις σχέσεις μεταξύ τέχνης και ηθικής:

«Η σχέση ανάμεσα στην πολιτική και την ηθική είναι εξαιρετικά απλή, γιατί τόσο αυτοί που υποστηρίζουν πως τέτοια σχέση δεν υφίσταται όσο και οι αντίπαλοί τους έχουν δίκιο. Αντικειμενικά, δεν υπάρχει καμία σχέση ανάμεσα στην πολιτική και την ηθική, για τον απλό λόγο ότι η πολιτική είναι πολιτική και η ηθική είναι ηθική˙ όπως δεν υπάρχει καμία σχέση ανάμεσα στην αλήθεια και την ηθική. Η ηθική, ωστόσο, σχετίζεται με όλη την ανθρώπινη ζωή, αφού δεν είναι παρά η προσπάθεια να εξυψωθεί, να αποκτήσει αξία αυτή η ζωή. Και η ανθρώπινη ζωή περιέχει την πολιτική και την αλήθεια».

Και, ερχόμαστε τώρα να διδαχτούμε από τον Βουλγαράκη, και έμμεσα από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και τον ίδιο τον πρωθυπουργό της χώρας, ότι ηθική είναι ο Νόμος! Και από πάνω να «τρώμε» κάποιες (ελάχιστες, ευτυχώς) τηλεφάτσες της συμφοράς να προκαλούν, δηλώνοντας ότι βρίσκουν… ιδιοφυή τον Βουλγαράκη και την άποψή του περί ηθικής…

Ιδιοφυής! Ο Βουλγαράκης! Ξέρετε, η ιδιοφυΐα του Όσκαρ Γουάιλντ επιβεβαιώθηκε περίτρανα όταν ένας άντρας τον έφτυσε στο πρόσωπο, τη στιγμή που αλυσοδεμένος επιβιβαζόταν στο τρένο που θα τον μετέφερε στις φυλακές. Έκτοτε πολλές ιδιοφυΐες υποφέρουν: κανείς δεν τους έχει φτύσει κατάμουτρα.


Νίκος Τσαγκρής

7 Σεπτεμβρίου 2008

Ούτε ΗΠΑ, ούτε Ρωσία!..

Οι ίσες αποστάσεις που κράτησε η Ευρωπαϊκή Ένωση από ΗΠΑ και Ρωσία κατά την έκτακτη σύνοδο κορυφής των Βρυξελών για την κρίση στον Καύκασο, μου θύμισε το σύνθημα των αριστεριστών του ’70, «Ούτε ΝΑΤΟ - ούτε Βαρσοβία…». Αλλά το σύνθημα αυτό κατέληγε σε αιτήματα για εθνική ανεξαρτησία και λαϊκή κυριαρχία, αιτήματα που ουδεμία σχέση έχουν με τους λόγους για τους οποίους η Ε.Ε. επέλεξε την πολιτική ίσων αποστάσεων στη συγκεκριμένη σύνοδο. Αντιθέτως, η εθνική και η εδαφική ανεξαρτησία και κυριαρχία είναι αρχές που, τα τελευταία χρόνια, παραβιάζονται όλο και πιο βίαια, όλο και πιο αιματηρά, και από τις ΗΠΑ και από τη Ρωσία, με την ανοχή ή και τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πολύ πιο βίαια και πιο αιματηρά από τότε που οι αριστεριστές φώναζαν το «ούτε ΝΑΤΟ – ούτε Βαρσοβία…», από τότε, δηλαδή, που μαινόταν ο ψυχρός πόλεμος.

Ωστόσο, πέρα από τους λόγους (λόγους… ενεργειακής αυτοσυντήρησης) που οδήγησαν την Ε.Ε. στη συγκεκριμένη εξίσωση των διπλωματικών αποστάσεων, η συγκεκριμένη αποστασιοποίηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ μοιάζει με στρατηγική αποστασιοποίηση. Ίσως επειδή είναι η μεγαλύτερη αποστασιοποίηση της Ε.Ε. από τις ΗΠΑ στη διάρκεια της τελευταίας εικοσαετίας. Μιλάμε για την εικοσαετία που, ενώ ξεκίνησε με πανηγυρισμούς και ελπίδες για έναν ενωμένο ειρηνικό κόσμο (παγκοσμιοποίηση), συνεχίστηκε με την παρανοϊκή εκστρατεία των ΗΠΑ για την ηγεμονία του κόσμου: με μια σειρά εθνικών αποσυνθέσεων ( Βοσνία, Ρουάντα, Σρι Λάνκα) και συγκρούσεων στην πρώην ΕΣΣΔ και στην Ασία, τους παράνομους πολέμους κατά της Γιουγκοσλαβίας, του Αφγανιστάν, του Ιράκ, την μεταβολή του ΟΗΕ σε παράρτημα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και του ΝΑΤΟ σε παράρτημα του U.S. Army, τον εξευτελισμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την καταπάτηση κάθε αρχής διεθνούς δικαίου με πρόσχημα τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας». Και την αναζωπύρωση των πυρηνικών εξοπλισμών, τη διασπορά και επιβολή της «ελεύθερης αγοράς» ως οικονομικής πανάκειας, το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ πλουσίων και φτωχών χωρών, την πείνα και την ακρίβεια.

Είναι μια περίοδος που, ενώ ονομάστηκε «μεταψυχροπολεμική», κατέληξε (κυρίως μετά την πρόσφατη αμερικανική εκστρατεία …εγγραφής νέων μελών στο ΝΑΤΟ από τις περιοχές της μετασοβιετικής Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών) στην αρχή μιας νέας ψυχροπολεμικής περιόδου. Με τη διαφορά ότι τώρα ο «πόλεμος» δεν διεξάγεται μεταξύ ΝΑΤΟ και Βαρσοβίας αλλά μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας. Και ότι η Ευρώπη φαίνεται (φαίνεται, επαναλαμβάνω) να εξισώνει σιγά-σιγά τις αποστάσεις, να προβάλει σαν τρίτος πόλος!

Θαύμα! Θαύμα! Όπως θα έλεγε και ο φίλος μας ο γελοιογράφος. Γιατί μόνο με θαύμα θα μπορούσε να απεξαρτηθεί από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ η Ευρωπαϊκή Ένωση˙ να συγκροτηθεί ως αυτόνομος, πολιτικά και αμυντικά, πόλος. Μόνο με θαύμα…

Νίκος Τσαγκρής

2 Σεπτεμβρίου 2008

Η ετήσια έκθεση… ιδεών

Ο Κώστας Καραμανλής διαβεβαίωσε τους συνδικαλιστές της ΑΔΕΔΥ ότι, στην περίπτωσή τους, όσον αφορά το ασφαλιστικό δεν θα υπάρξει αιφνιδιασμός. Αλλά αυτό σημαίνει παραδοχή κυβερνητικών αιφνιδιασμών των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα ή σε άλλους τομείς. Ή την γενικότερη αποδοχή της μεθόδου των αιφνιδιασμών ως βασικής κυβερνητικής μεθόδου στα ζητήματα της κοινωνικής, της εισοδηματικής και της, εν γένει, οικονομικής πολιτικής. Ακόμη χειρότερα: μια τέτοια κυβερνητική στάση δηλώνει εχθρότητα κατά των εργαζομένων και, σε προέκταση, εχθρότητα κατά της κυβερνώμενης χώρας…

Διότι κάθε κυβέρνηση οφείλει να τοποθετεί το εισόδημα στο κέντρο της πολιτικής της, στο κέντρο, δηλαδή, της οικονομικής πολιτικής, εκεί όπου τοποθετείται από την ίδια την οικονομική επιστήμη: μετά τον πόλεμο, οι κυβερνήσεις των περισσοτέρων δυτικών χωρών εφάρμοσαν πολιτικές ανακατανομής των εισοδημάτων, είτε με τη φορολογία, είτε με τις κοινωνικές ασφαλίσεις. Σκοπός ήταν να αποφευχθεί η επανάληψη μιας οικονομικής κρίσης, όπως εκείνη πού γνώρισε η Δύση ανάμεσα στα 1930 και στα 1940, με την εξασφάλιση πόρων στα άτομα που, για αντικειμενικούς ή και υποκειμενικούς λόγους, δεν μετείχαν στην παραγωγή, με αποτέλεσμα να διατηρούν την απασχόληση σε χαμηλό επίπεδο.

Από το 1960 και, προοδευτικά, μέχρι σήμερα, οι προσπάθειες ανακατανομής δεν αποβλέπουν μόνο στην εκ των υστέρων διόρθωση των εισοδημάτων, άλλα στην άμεση διόρθωση τη στιγμή που το πρόβλημα δημιουργείται. Ο αντικειμενικός σκοπός αυτής της πολιτικής εισοδημάτων είναι περισσότερο οικονομικός παρά κοινωνικός: σκοπεύει να διαφυλάξει τις οικονομίες, στις οποίες ή πλήρης απασχόληση έχει πραγματοποιηθεί, από τους κινδύνους του πληθωρισμού˙ που είναι ακόμα μεγαλύτεροι στις μέρες μας όπου ο προστατευτισμός έχασε έδαφος σε όφελος των ελευθέρων συναλλαγών...

Tα πράγματα είναι απλά: τα εισοδήματα, αν ελαττώνονται πολύ γρήγορα, θεωρούνται πληθωριστικοί παράγοντες, γιατί προκαλούν αύξηση του κόστους παραγωγής πού προκαλεί με τη σειρά της αύξηση των τιμών. Αυτό ακριβώς συμβαίνει στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Μόλις προχθές οι εκπρόσωποι των εργαζομένων στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα έκαναν λόγο για πρωτόγνωρη επίθεση στα εισοδήματα: «οι ονομαστικές αυξήσεις δεν υπερβαίνουν το 2%, ο επίσημος πληθωρισμός είναι 4,9% και οι ανατιμήσεις στα βασικά είδη είναι 7,5%»!

Το ρεπορτάζ λέει ότι η ετήσια κυβερνητική έκθεση… ιδεών που θα εκφωνηθεί από τον πρωθυπουργό στη ΔΕΘ θα περιέχει στοιχεία αιφνιδιασμού των εργαζομένων. Στοιχεία του τύπου «η οικονομική μας πολιτική παραμένει σταθερή, συνεχίζουμε με συνέχεια και με συνέπεια». Κάτι τέτοιο δηλώνει εχθρότητα κατά των εργαζομένων, και σε προέκταση εχθρότητα κατά της χώρας, αφού σημαίνει κλιμάκωση της επίθεσης κατά του εισοδήματος των εργαζομένων, περαιτέρω ελάττωσή του. Και είπαμε: τα εισοδήματα, αν ελαττώνονται πολύ γρήγορα, θεωρούνται πληθωριστικοί παράγοντες, γιατί προκαλούν αύξηση του κόστους παραγωγής πού προκαλεί με τη σειρά της αύξηση των τιμών. Οικονομική κρίση…

Νίκος Τσαγκρής