Μάης του 68: μια εξέγερση - μοντέλο

Ο γαλλικός Μάης χρειάστηκε δυο χρόνια και τρείς μήνες για να φτάσει μέχρι την Πλατεία Βάθη, εκεί όπου ήταν τότε το σπίτι μου. Το σπίτι μου, τρόπος του λέγειν, αφού στην πραγματικότητα ένας κοινόχρηστος χώρος ήταν. Μερικά δωμάτια γύρω από την «αυλή των θαυμάτων», όπως λέγαμε την εσωτερική αυλή με τα τσακισμένα ασπρόμαυρα πλακάκια, την κληματαριά που δεν έδινε ποτέ σταφύλια και το πλυσταριό που το χρησιμοποιούσαμε και σαν κοινόχρηστο λουτήρα. Δυο απ’ αυτά πιάναμε εμείς- πατέρας, μάνα, τέσσερα παιδιά, μια απ’ τις χιλιάδες οικογένειες των επαρχιωτών που μετανάστευσαν στην Αθήνα τη δεκαετία του ’60. Άλλα δύο ήσαν κέντρο διερχομένων κουλουρτζήδων από τα Γιάννενα. Στο πέμπτο δωμάτιο έμενε μια καλλίγραμμη κυρία αμφίβολης ηθικής. Επειδή «που την έχανες, που την εύρισκες, σε στάση πελαργού, στην Αγίου Κωνσταντίνου˙ με τη μια γόβα-στιλέτο κάθετη στο πεζοδρόμιο και την άλλη σε ορθή γωνία με τον τοίχο του Βασιλικού Θεάτρου»…

Λοιπόν, που λέτε, ο Μάης του ’68 με βρήκε τον Αύγουστο του ’70 στην Πλατεία Βάθη. Δυο χρόνια και τρεις μήνες πριν, τις μέρες που ο Κον Μπεντίτ οδηγούσε τους φοιτητές στην κατάληψη της Σορβόννης και κόμπαζε ότι «η μεγαλύτερή μου ικανοποίηση είναι που σήμερα βρέθηκα στην κεφαλή μιας διαδήλωσης της οποίας την ουρά ακολουθούσαν τα σταλινικά καθάρματα...»(υπονοώντας την αποτυχία της ηγεσίας της γαλλικής Αριστεράς –που, πράγματι, ακολουθούσε την πορεία– να καπελώσει την εξέγερση) ήμουν ένα «σταλινικό καθαρματάκι» (έτσι με αποκαλούσε ο αλφαμίτης βασανιστής μου) μόλις 19 ετών στα χέρια του στρατού της χούντας των συνταγματαρχών. Ο κόκκινος Ντάνι ξεκίνησε την κόντρα του με τη Γαλλική Δημοκρατία μερικούς μήνες πριν, στη Ναντέρ, απαιτώντας κρατική φροντίδα για… τα σεξουαλικά προβλήματα των νέων. Τότε, εγώ και οι συναγωνιστές μου ήμασταν ήδη πολιτικοί κρατούμενοι. Ξεκινήσαμε την κόντρα μας με τους δικτάτορες νωρίς, απαιτώντας Δημοκρατία και Ελευθερία…

Έτσι, ο Μάης του ’68 άργησε να με βρει. Και εν τέλει, με βρήκε στην Πλατεία Βάθη τον Αύγουστο του ’70. Ξώφαλτσα με βρήκε. Μόλις είχα επιστρέψει από τον στρατό και ξαναβρήκα τους αριστερούς μου φίλους. Ένας-δυο από δαύτους, που έζησαν το «Μάη» από πρώτο χέρι, μου μετέφεραν, λοιπόν, τα… καθυστερημένα νέα. Τίποτε σπουδαίο, περίπου αυτά που ξέρετε κι εσείς: «Οι φοιτητές της Ναντέρ, η πρώτη “κόκκινη Παρασκευή” στη Σορβόννη, οι πρώτες συλλήψεις, οι καταδίκες, η αναταραχή, οι συνεχείς διαδηλώσεις και το μπατσαριό στο Καρτιέ Λατέν, τα φοβερά συνθήματα, sex and drugs and rock and roll, οι ολονύκτιες συγκρούσεις φοιτητών-αστυνομίας, τα ραδιόφωνα, ο Τύπος, το φούντωμα της εξέγερσης με τη γενική απεργία και την μεγάλη πορεία (εργάτες-μαθητές-φοιτητές), οι καταλήψεις εργοστασίων, η φυγή του Ντε Γκώλ, μπλα, μπλα, μπλα…».

Τίποτε σπουδαίο!.. Έτσι αντέδρασα τότε. Λίγη ζήλια μόνο για τους Γάλλους φοιτητές, «γιατί να μη μπορούμε κι εμείς να κάνουμε τέτοια!», η αποστήθιση μερικών συνθημάτων, η… γοητευτική ιδέα των καταλήψεων και τέρμα. Άλλωστε, ήταν ήδη ’70 και το σκηνικό της αμφισβήτησης είχε ήδη μεταφερθεί απ’ το Παρίσι στη Νέα Υόρκη. Και πάλι πίσω, στην Ευρώπη, στην Αθήνα, στην Ομόνοια, στην Πλατεία Βάθη: οι heavy metal διαδηλώσεις κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, το σούπερ Γούντστοκ με τους 500.000 κατασκηνωτές-αμφισβητίες της αμερικανικής τάξης και τους τροβαδούρους αυτής της αμφισβήτησης ( Τζάνις Τζόπλιν, Τζίμι Χέντριξ, Jefferson Airplane, Grateful Dead, Μπόμπ Ντύλαν, Τζόαν Μπαέζ κ.λ.π.), τα παιδιά των λουλουδιών («κάντε έρωτα, όχι πόλεμο»), το “κουρδιστό πορτοκάλι”, το “φράουλες και αίμα” και ο δικός μας Σαββόπουλος, το Pop Eleven, το Στούντιο και η Αλκυόνη, οι “Socrates drunk the conium” σε έναν “αντιστασιακό” αχταρμά με τα παράνομα του Μίκη, τα κατορθώματα του Αλέκου Παναγούλη και των παιδιών του “Ρήγα Φεραίου”, τα βιβλιοπωλεία-γιάφκες της Σόλωνος, της Σίνα, της Σκουφά… Και βέβαια, πολύ σύντομα μάς πήραν πάλι μπάλα οι δικές μας εξεγέρσεις. Με την κατάληψη της Νομικής και τον δικό μας “Μάη”, το Πολυτεχνείο…

Απ’ εδώ, από τον Λόφο του Αρδηττού πια και όχι από την Πλατεία Βάθη, από απόσταση 40 χρόνων, βλέπω τον γαλλικό Μάη σαν μια εξέγερση πολυτελείας σε σχέση με το δικό μας Πολυτεχνείο, να πούμε. Σαν ένα επαναστατικό πομφόλυγα που ξεκίνησε από μια φοιτητική φάρσα, ένα νεανικό χαβαλέ – αντίδοτο στην κεντρώα γαλλική βαρεμάρα της εποχής εκείνης. Μια εξέγερση ενάντια στην κοινωνική και πολιτιστική αφασία της ξενέρωτης Γκωλικής Δημοκρατίας. Από την άλλη, μπορούμε να πούμε ότι ήταν η μεγαλύτερη εξέγερση όλων των εποχών κατά δημοκρατικού καθεστώτος δυτικού τύπου. Και, απ’ αυτή την άποψη, ο γαλλικός Μάης αποτελεί έναν κοινωνικό μοντερνισμό, μια πολιτική πρωτοπορία. Μια εξέγερση-μοντέλο, ας πούμε, για τους πολιτιστικά και κοινωνικά απονευρωμένους λαούς των «δημοκρατικών» καθεστώτων της Δύσης του 21ου αιώνα…