28 Φεβρουαρίου 2011

Το New Deal ως πανάκεια...

Αν φανταζόμαστε τη μεγάλη δεξαμενή ιδεών του οικονομικού φιλελευθερισμού σαν μίξερ, και πατούσαμε το κουμπί προκειμένου να προκύψει ένα γιατρικό για τη σωτηρία του τραπεζικού μοντέλου του νεοφιλελευθερισμού (των αυτόνομων, δηλαδή, επενδυτικών τραπεζών τύπου Goldman Sachs και Morgan Stanley), θα προέκυπτε ένα… μαντζούνι τύπου Γκόρντον Μπράουν: κρατική εγγύηση για την εξασφάλιση ρευστότητας στη διατραπεζική αγορά, κρατικοποίηση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, κλπ., κλπ. Το ίδιο, περίπου, γιατρικό θα συνιστούσαν και ως… ανεξάρτητοι-μεμονωμένοι οι θεωρητικοί του οικονομικού φιλελευθερισμού παντός τόπου, χρόνου και τύπου: Οι Φρίντριχ Χάϊεκ, Άνταμ Σμίθ, Τζον Κέινς, Μίλτον Φρίντμαν, Άλαν Γκρίνσπαν, ο τωρινός Πολ Κρούγκμαν και άλλοι… τωρινότεροι, τύπου Ανδριανόπουλου, Αλογοσκούφη και Ανδρουλάκη…

Ο Άνταμ Σμίθ, ας πούμε, θα άλλαζε πρόθυμα την περίφημη ρήση του «Δεν περιμένουμε το φαγητό μας να προέλθει από την καλοσύνη του χασάπη, του ζυθοποιού, ή του φούρναρη, αλλά από μέριμνα για το προσωπικό τους συμφέρον», προσθέτοντας τη λέξη «κρατική» μπροστά απ’ τη λέξη «μέριμνα». Ο Τζον Κέινς θα πρότεινε, ασφαλώς, κάποιο πακέτο θεσμοθετημένων κρατικών παρεμβάσεων σαν αυτό που είχε προτείνει στον Ρούσβελτ κατά την περίοδο της κρίσης του 1930˙το οποίο έμεινε στην ιστορία ως New Deal. Εντάξει, για τον «προοδευτικό» Πολ Κρούγκμαν δεν λέμε τίποτα. Λίγο πριν παραλάβει το Νόμπελ ευλόγησε τον Βρετανό…μάγο Γκόρντον Μπράουν: «ευτυχώς για την παγκόσμια οικονομία, που ο Γκόρντον Μπράουν και οι αξιωματούχοι του έχουν λογικές προτάσεις. Και μπορούν να μας υποδείξουν τον δρόμο για την έξοδο από την κρίση»…

Φυσικά, ο Μίλτον Φρίντμαν θα έβγαινε, δημοσίως, να διαχωρίσει τη θέση του αφού μέχρις εσχάτων, λίγο πριν αποχαιρετήσει τα εγκόσμια, δήλωνε (στο ιστολόγιο «e-rooster) ότι ο σύγχρονος φιλελευθερισμός βρίσκεται μπροστά σε απειλές που εκπορεύονται από την υπερβολική δράση του κράτους: «…εκπορεύονται, από κάποια άτομα εντός της κοινότητας τα οποία προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την συγκεντρωμένη εξουσία του κράτους προκειμένου να ωφεληθούν οι ίδιοι και να παράσχουν στους εαυτούς τους ειδικά προνόμια και μονοπώλια…»! Και κατέληγε με έναν εξαιρετικά άβολο για τις τωρινές συνθήκες αφορισμό: «Η κρατική παρεμβατικότητα είναι η θεμελιακή απειλή στην ανθρώπινη ελευθερία»!.. »!.. Μα και ο Άλαν Γκρίνσπαν μέχρις εσχάτων επέμενε να διαδηλώνει την ακλόνητη πίστη του στα «τοξικά» παράγωγα: «Αλίμονο, το πρόβλημα δεν είναι η κατάρρευση των προϊόντων, αλλά η απληστία που κυρίευσε τους ανθρώπους»! Και αμέσως, «ναι, ο κρατικός παρεμβατισμός σκλαβώνει τις αγορές, αλλά η κρίση, βλέπετε, βαθαίνει. Ας δώσουμε τόπο στην οργή μόνο με κρατικό χρήμα μπορούν να τραφούν οι ανοιχτές πληγές του συστήματος»!..

Μόνο με κρατικό χρήμα! Κάθε φορά που ο καπιταλισμός, (το οικοδόμημά τους), κινδυνεύει, οι θεωρητικοί του οικονομικού φιλελευθερισμού και τα πολιτικά παπαγαλάκια τους θυμούνται το κρατικό χρήμα. Και ανακυκλώνουν εκείνο το πακέτο θεσμοθετημένων κρατικών παρεμβάσεων που, ο γκουρού τους, ο Τζον Κέινς, πρότεινε στον Ρούσβελτ κατά την περίοδο της κρίσης του 1930 και έμεινε στην ιστορία ως New Deal. Σήμερα το ανακυκλώνουν οι νεοφιλελεύθεροι εγγονοί του: «κρατική εγγύηση» λένε, εννοώντας κρατικό χρήμα, Δημόσιο, δηλαδή, χρήμα (το δικό μας, στην τελική, χρήμα) για την εξασφάλιση ρευστότητας στη διατραπεζική αγορά, κλπ., κλπ.

Τι κάνουν όμως οι «προοδευτικοί» οικονομολόγοι, οι θεωρητικοί του «οικονομικού σοσιαλισμού»; Σιωπούν ως ηττημένοι. Αρθρογραφούν χαιρέκακα, προσλαμβάνοντας το χρηματοπιστωτικό πατατράκ των καιρών ως προσωπική δικαίωση. Επιδίδονται σε αγανακτισμένες φωνασκίες ντουμπλάροντας την Αλέκα Παπαρήγα: «Να πληρώσουν το μάρμαρο της κρίσης οι τράπεζες και τα μονοπώλια και όχι ο λαός»! «Είναι ψέμα ότι οι τράπεζες έχουν πρόβλημα ρευστότητας, απλώς δεν μπορούν να κερδοσκοπήσουν»! Άλλοι, το χειρότερο, επικροτούν την ανακύκλωση του κεϊνσιανού New Deal από τους τεχνικούς της ευρωπαϊκής εξουσίας. Που «θα διασφαλίσει τα συμφέροντα των επενδυτών και των καταθετών, την εργασία, την κοινωνική ευημερία». Παραβλέποντας ότι το πρώτο που επιδιώκεται να διασφαλιστεί είναι το «σύστημα»: Η διάσωση του τραπεζικού μοντέλου του νεοφιλελευθερισμού, των αυτόνομων, δηλαδή, επενδυτικών τραπεζών τύπου Goldman Sachs και Morgan Stanley, που γέννησαν την κρίση…

Ακόμα και ο πολύς Τζότζεφ Στίγκλιτζ περιορίστηκε σε απαισιόδοξες προβλέψεις: «… η τρέχουσα οικονομική κρίση είναι η χειρότερη παγκοσμίως μετά την ύφεση του 1930, ενώ η κίνηση της αμερικανικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης να μειώσει τα επιτόκια δεν θα έχει ουσιαστικές επιπτώσεις Η κίνηση της Fed δεν αντιμετωπίζει τα θεμελιώδη προβλήματα που θέτει η κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού τομέα…» Ούτε μια διορθωτική, για την κερδοσκοπική δομή των αγορών, πρόταση. Mόνο μια ενδιαφέρουσα, κοινωνικού χαρακτήρα, παρέμβαση: «… η αμερικανική κυβέρνηση να παραγράψει τα δάνεια έως και του 90% της αξίας τους, ώστε οι δανειολήπτες που αγόρασαν κατοικίες να μπορέσουν να τις διατηρήσουν»…

ΥΓ: Εν’ τέλει, μόνο ο Γάλλος οικονομολόγος Νικολά Μπαβερέζ (στο βιβλίο του «Καθ’ οδόν προς το άγνωστο») λέει ξεκάθαρα ότι εν όψει της κρίσης «το επείγον είναι να εξαλείψουμε μια για πάντα την αυταπάτη ότι οι αγορές αυτό-ρυθμίζονται». Αλλά κι αυτός σπεύδει να προσθέσει, «χωρίς όμως να ξεριζώσουμε κάθε μορφή αστάθειας, ενός παράγοντα απαραίτητου για την ελευθερία και την οικονομική ανάπτυξη». Λες και μίλησε κανείς, ούτε η Παπαρήγα δεν το ‘κανε, για επιστροφή στον απόλυτο κρατισμό…

Νίκος Τσαγκρής (κείμενο δημοσιεμένο στο Έθνος της Κυριακής)

21 Φεβρουαρίου 2011

Ο Μαρινάκης και οι άλλοι...

Ας μη θολώνουμε από τα οπαδικά μας αισθήματα. Η διαπλοκή των μεγαλοπαραγόντων του ποδοσφαίρου - ανεξαρτήτως χρώματος - με το πολιτικό και δημοσιογραφικό σύστημα, είναι διαχρονική. Όσα γράφτηκαν και γράφονται, ελέχθησαν και λέγονται, από πολιτικούς, δημοσιογράφους και ποδοσφαιρικούς παράγοντες μετά τους χουλιγκανισμούς στο γήπεδο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ας τα δούμε σαν μια φωτογραφία των αλλαγών που εξελίσσονται στο πεδίο των συγκεκριμένων διαπλεκομένων συμφερόντων. Θα μας βοηθούσε ιδιαίτερα ένα ριπλέι στον τρόπο που μετέδωσαν και σχολίασαν τα θλιβερά – αλλά διόλου πρωτόγνωρα για το ελληνικό ποδόσφαιρο – γεγονότα, τα κανάλια MEGA, STAR, ANT1 και ΣΚΑΙ. Στον οποίο, υπενθυμίζω, ο κ. Μαρινάκης είναι μέτοχος…

9 Φεβρουαρίου 2011

Η Φήμη ως ελιξίριο αθανασίας



Φερνάντο Πεσσόα: οι δημοσιογράφοι στοχεύουν
στην άμεση επιτυχία, οι καλλιτέχνες στην αιώνια ζωή…

Ένας, απροσδιόριστης ηλικίας, άνθρωπος που υποστηρίζει ότι έγραψε ένα μυθιστόρημα επειδή το γραπτό του εξεδόθη ως μυθιστόρημα από έναν εκδοτικό οίκο που διατίθεται να «εκδίδει» οτιδήποτε, ακόμα και την ίδια τη λογοτεχνία, επί χρήμασι, με πιέζει εδώ και καιρό να γράψω κάτι για το βιβλίο του. Με πραγματικό άγχος, λες και αν γράψω γι’ αυτό, ο… συγγραφέας θα περάσει στην αθανασία. Ή θα εξασφαλίσει φήμη και υστεροφημία…
Η φήμη ευδοκιμούσε πάντοτε, ανάμεσα στους πλέον δημοφιλείς ανθρώπινους πόθους. Σήμερα, τείνει να μεταβληθεί σε αξία μεγαλύτερη και από τη μέγιστη αξία της εποχής, το χρήμα. Ίσως επειδή υποδεικνύεται από τον τηλεοπτικό πολιτισμό ως το μέσον που οδηγεί με ξεχωριστή ευκολία στη μέγιστη αξία της εποχής: χιλιάδες, εκατομμύρια άνθρωποι γύρω μας, προθυμοποιούνται να κοινοποιήσουν την ύπαρξή τους με κάθε τρόπο, να υποστούν κάθε συνέπεια, προκειμένου να διεκδικήσουν ένα μερίδιο φήμης.
Αυτούς οφείλουμε να τους σεβαστούμε, είναι οι στερημένες μάζες των καιρών, τα θύματα της δεσπόζουσας τηλεοπτικής ιδεολογίας της φήμης. Της αναγνωρισιμότητας, όπως οι ίματζ μέικερς την ονομάζουν…
Εκείνοι που ενοχλούν είναι εκείνοι που ενοχλούσαν πάντα, εκείνοι που διαθέτουν λίγο ταλέντο, κάποια στοιχεία ιδιοφυίας, ένα ακαλλιέργητο χάρισμα και, μόνο γι’ αυτό, επιδιώκουν και εκβιάζουν άμεση αναγνώριση, φήμη, υστεροφημία.
Μιλώ για τους εκατοντάδες καλλιτέχνες και ψευτοκαλλιτέχνες του συρμού, κάποιους πολιτικούς και κάποιους επιστήμονες και ψευτοεπιστήμονες και, ιδιαίτερα, δεκάδες νέους – όχι από πλευράς ηλικίας – που αυτοαποκαλούνται συγγραφείς, ή λογοτέχνες, ή τραγουδιστές, ηθοποιοί και τα λοιπά, επειδή έβγαλαν ένα βιβλίο, ένα CD, ή έπαιξαν σε ένα σήριαλ. Για όλους εκείνους που ασχολούνται περισσότερο με τις δημόσιες σχέσεις και τις δημόσιες πόζες, παρά με την καλλιέργεια των όποιων ταλέντων ή χαρισμάτων τους. Πιστεύοντας ότι η φήμη – και όχι το ιδιοφυές έργο, η ιδιοφυής λειτουργία τους στον ενιαίο ιστορικά χώρο των γραμμάτων και των τεχνών, της πολιτικής και των επιστημών – θα τους εξασφαλίσει την αναγνώριση, την υστεροφημία, την «αθανασία» ακόμα…
Συνιστώ, σε όλους αυτούς, την ανάγνωση του βιβλίου «Ηρόστρατος, ή η αναζήτηση της αθανασίας» του Φερνάντο Πεσσόα. Η φήμη του οποίου είναι, πιθανολογώ, ασήμαντη στους κύκλους των κυνηγών της ματαιόδοξης εποχικής φήμης. Ωστόσο, σας διαβεβαιώνω, ο Φ. Π. είναι ένας πραγματικά φημισμένος ποιητής που, ογδόντα και πλέον χρόνια από τον θάνατό του, απολαμβάνει την αθανασία ανάμεσα στους αθάνατους καλλιτέχνες όλων των αιώνων…

Νίκος Τσαγκρής

2 Φεβρουαρίου 2011

Στο γκέτο της Πλατείας Βάθη...


Μια κλινική στην Πλατεία Βάθη είναι πρόβλημα. Παρκάρεις απέναντι και καμιά δεκαριά ζευγάρια μάτια, καρφωμένα σε ταλαίπωρα πρόσωπα, σε περιεργάζονται σαν λέιζερ θλίψης- φθόνου. Είναι άνεργοι οικονομικοί μετανάστες του «γκέτο» που, με επίκεντρο τη μικρή πλατεία, εκτείνεται ως την Ομόνοια, το Μεταξουργείο, τον Σταθμό Λαρίσης, τον Κολωνό. Και ύστερα σκαρφαλώνει μέχρι την Πλατεία Αττικής, και την Κυψέλη…

Ο θυρωρός της κλινικής με σταματάει: «Μην αφήσεις το αμάξι εκεί», μου λέει, «σε δέκα λεπτά μπορεί να μη βρεις ούτε τις ζάντες!». Το ρισκάρω. «Θύμα της ξενοφοβίας», σκέφτομαι. Είναι σαφές ότι υπερβάλλει. Διαβάζω, άλλωστε, την απέχθειά του για τους «ξένους» στο θολό του βλέμμα, στον φόβο που κρυφοκοιτάζει πίσω απ’ τις εκφράσεις του: «Πέντε λεπτά», του λέω, «θα τ’ αφήσω! Ρίχνε καμιά ματιά αν θέλεις»…

«Αδερφέ, είσαι τρελός», γκρινιάζει. «Κοίτα τουλάχιστον μήπως έχεις κάνα μπουφάν, καμιά σακούλα μέσα! Θα στο σπάσουνε! Μπορούν να σου κλέψουν οτιδήποτε! Ακόμα και τη δουλειά σου»!...


Αυτό είναι! Σε μια εποχή κατά την οποία η ανεργία παίρνει διαστάσεις επιδημίας, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προβλέπει για το 2011 περίπου 3,5 εκατομμύρια επιπλέον ανέργους, «οι ξένοι μπορούν να σου κλέψουν ακόμα και τη δουλειά σου»! Δεν είναι ο φόβος ενός Έλληνα θυρωρού κλινικής στην πλατεία Βάθη. Είναι ο φόβος που, στις συνθήκες της οικονομικής κρίσης, προστίθεται στον ανασφαλή ψυχισμό εκατομμυρίων Ευρωπαίων εργαζομένων. Και με λίγη πολιτική… βοήθεια γίνεται μια εφιαλτική ιδεοληψία: η εκόλαψη, η γέννηση του φιδιού...

Στην Αγγλία, το ακροδεξιό BNP κυκλοφορεί αφίσες με συνθήματα όπως «Βρετανικές δουλειές για Βρετανούς εργάτες – Ήρθε η ώρα της αντεπίθεσης!» Οι υπερεθνικιστές ηγέτες του BNP, μάλιστα, «καρφώνουν» τους «Εργατικούς» ότι, ενώ έχουν παρεμφερείς ιδέες, «δεν έχουν τα περιθώρια να εγγυηθούν βρετανικές δουλειές για Βρετανούς εργάτες χωρίς να έρθουν σε σύγκρουση με τις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Ευτυχώς!...

Δεν λέω τίποτα. Απλά θυμίζω ότι ο Χίτλερ και το ναζιστικό κόμμα πάτησαν πάνω στη μνησικακία και τη βιαιότητα των άνεργων μαζών που ήσαν προσκολλημένες στο «λαϊκό πιάτο σούπας» και στις ατέλειωτες ουρές μπροστά στα γραφεία ανεργίας. Καθώς και στον φόβο και την ανασφάλεια των εκατομμυρίων εργαζομένων απέναντι «σ’ αυτές τις αγριεμένες μάζες, σ’ αυτές τις ουρές ανέργων»: αυτοί μπορούν να σου κλέψουν οτιδήποτε! Ακόμα και τη δουλειά σου»!...

Νίκος Τσαγκρής (Το κείμενο αυτό γράφτηκε και δημοσιεύτηκε το 2010)