22 Νοεμβρίου 2010

Η Ντόρα και το... πανωσήκωμα


Αν αρχίσεις να συναναστρέφεσαι πολιτικούς, να συχνάζεις στα στέκια τους, να συζητάς καθημερινά μαζί τους, να προσεγγίζεις τα πολιτικά πράγματα με τον τρόπο που τα προσεγγίζουν αυτοί, με την ελαφρότητα, δηλαδή, και την αλαζονεία, και τον κυνισμό, και την πολιτική ανευθυνότητα, εν τέλει, του σύγχρονου Έλληνα (και Ευρωπαίου, υποθέτω) επαγγελματία πολιτικού, τότε…

Τότε, το πιθανότερο είναι να χάσεις την επαφή σου με την πεμπτουσία της Πολιτικής: τον ουμανισμό, τον αλτρουισμό, τον ιδεαλισμό. Και να αρχίσεις να μοιάζεις με τους σύγχρονους Έλληνες (και τους Ευρωπαίους, υποθέτω) επαγγελματίες πολιτικούς. Να μην ασκείς πολιτική, αλλά να ασκείσαι καθημερινά στην επεξεργασία παραπολιτικών στοιχείων που συνθέτουν μικροπολιτικές ίντριγκες. Οι οποίες προβάλλονται στα δελτία των οκτώ ως σενάρια πολιτικών εξελίξεων. Να κάνεις, εν τέλει, ό, τι κάνουν οι πολιτικοί. Κι ας είσαι δημοσιογράφος!

Ένα παραπολιτικό σενάριο των ημερών, ας πούμε, θέλει τον Αντώνη Σαμαρά να έχει απώλειες από τον χώρο των κεντρώων της «παράταξης». Τις οποίες, λέει, ενσωματώνει η Ντόρα στο Κεντρώο, όπως η ίδια το βάφτισε, νεοϊδρυθέν κόμμα της. Ωστόσο είναι ηλίου φαεινότερο ότι το συγκεκριμένο σενάριο δεν είναι παρά μια επικοινωνιακή ίντριγκα, δουλεμένη από επαγγελματίες … συντρόφους της κ. Μπακογιάννη δημοσιογράφους, προκειμένου να αποκτήσει κεντρώο… πανωσήκωμα το νεόδμητο πολιτικό περίπτερο του Μητσοτακέϊκου.

Μα ούτως ή άλλως το Κέντρο δεν είναι παρά το μηδέν της πολιτικής. Μια θεωρητική κατασκευή που, στην πράξη, μεταβάλλεται σε καμουφλάζ πότε της Δεξιάς, πότε της Αριστεράς, δίκην πολιτικού σωσιβίου. Άλλωστε, οι πλέον σύγχρονοι πολιτικοί στοχαστές διατυπώνουν την άποψη ότι, ακόμα και ο διαχωρισμός Δεξιά – Αριστερά, με το παραδοσιακό περιεχόμενο των εννοιών (συντήρηση, απ’ τη μια, και πρόοδος απ’ την άλλη) έχει οριστικά εκλείψει.

Προσωπικά, ταλαντεύομαι μεταξύ αυτής της άποψης και μιας βεβαιότητας ότι αυτό που λέμε κόσμος (και εννοούμε την ανθρωπότητα, τις κοινωνίες των πολιτών, τους λαούς – χωρίς τις πολιτικές και οικονομικές ιντελιγκέντσιες), είναι και θα είναι Αριστερά, ανεξάρτητα αν κατά καιρούς συμβάλλει καθοριστικά στην ανάδειξη απάνθρωπων κυβερνήσεων και καθεστώτων.
Νίκος Τσαγκρής

18 Νοεμβρίου 2010

Ένας αδρανής κόσμος


Τρελαίνομαι με τα αισιόδοξα άρθρα κάποιων καλόπαιδων της δημοσιογραφίας που βλέπουν, και καλά, διέξοδο στο βάθος του τούνελ. Κάποιων φωστήρων του επικοινωνιακού αριβισμού που, προσφέροντας τις καλές τους υπηρεσίες στα ευαγή ιδρύματα όπου απασχολούνται, εισπράττουν δέκα και είκοσι και τριάντα χιλιάρικα μηνιαίως˙ και αυτά, προφανώς, τους φωτίζουν, να βλέπουν διέξοδο!

Μέσα στο απόλυτο, το απελπιστικό σκοτάδι, που τυλίγει την Ελλάδα, τους Έλληνες. Ειδικά τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους! Βλέπουν διέξοδο! Ακριβώς την ώρα που η «σοσιαλιστική» κυβέρνηση, το «κράτος – πρόνοιας» του ΠΑΣΟΚ, έγινε μια τεράστια μηχανή που μας συντρίβει: «Το Κράτος, σοσιαλιστικό ή καπιταλιστικό, είναι ο θάνατος», έλεγε ο Ευγένιος Ιονέσκο. Κι αυτό το Κράτος – η Ελληνική κυβέρνηση, η Κομισιόν, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Νομισματικό Ταμείο μαζί – το ευρωπαϊκό οικονομικό κράτος, εν τέλει, δεν θα υποκύψει εάν δεν εξεγερθούν οι αδικημένοι. Στην προκειμένη περίπτωση, όλοι οι Έλληνες εργαζόμενοι, οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι, μα κυρίως η νεολαία…

Ο Ιονέσκο, ο Καμύ, ο Καύκα, ο Μπρέχτ, ο Σαρτρ, ο Μίκης… Οι διανοούμενοι! Κάποτε ήσαν δίπλα στους αδικημένους, τους ενέπνεαν, τους ξεσήκωναν. Σήμερα, ενσωματωμένοι στο πολιτικό σύστημα οι περισσότεροι, κρύβονται ή σιωπούν. Άλλοι, γοητευμένοι από τον τηλεοπτικό πολιτισμό, ακκίζονται ξεδιάντροπα πλάι στους Ψινάκηδες του – γυάλινου – κόσμου τούτου.

Μα ακόμα και οι… καλοί, όταν δεν αυτοφυγαδεύονται σε – ενδιαφέρουσες, πολλές φορές –συμπαντοκοσμολογικές εξερευνήσεις, επιστρέφουν στην αφρόκρεμα της σκέψης των ιστορικών, ποιητών και φιλοσόφων και αρκούνται να τη μηρυκάζουν, βάζοντας τον προκύπτοντα «πολτό» σε ωραία αμπαλάζ με την υπογραφή τους. Κατά τα άλλα, όταν – σπάνια – παρεμβαίνουν στα δρώμενα του αβέβαιου παρόντος, περιορίζονται σε αυτονόητες παρατηρήσεις και ενίοτε σε απελπιστικά κοινότοπες υποδείξεις.

Προσωπικά, δεν τα κατάφερα να συγκρατήσω μέσα μου την ειρωνεία που αυθόρμητα μου βγήκε, καθώς διάβαζα μια ακόμα συνέντευξη ενός ακόμα εκ των «σοφών» των καιρών μας, ιδιαίτερα στο σημείο που πρότεινε την επιστροφή στην πολιτική (την αναγκαιότητα πολιτικών παρεμβάσεων) ως αντίδοτο στην κρίση του καπιταλισμού, της «παγκοσμιοποίησης»…

Καταλαβαίνετε, ένας ακόμα «σοφός» έλεγε πράγματα που όλοι εμείς τα λέμε και τα γράφουμε χρόνια τώρα, ενώ την ίδια στιγμή (τα ίδια χρόνια) κι εμείς, φαντάζομαι και οι «σοφοί», παίζουμε σαν ανόητα μωρά με τα νέα «παιχνίδια» που μας προσφέρει η παγκόσμια αγορά της «οικονομίας» και της «πολιτικής». Εξαγοράζοντας την αδράνειά μας. Δημιουργώντας μια νέα, παράλληλη παγκοσμιότητα: την παγκόσμια κοινωνία της αδράνειας…
Νίκος Τσαγκρής

15 Νοεμβρίου 2010

Η Ελευθερία σε κλοιό...

Σε αστυνομικό κλοιό με 7.500 αστυνομικούς, 11 εισαγγελείς και τις πρυτανικές αρχές επί ποδός πολέμου θα βρίσκεται το Σάββατο η πρωτεύουσα για τον εορτασμό του Πολυτεχνείου...Κάθε χρόνο, τέτοιες μέρες, μια παρόμοια είδηση παίρνει τη θέση της στον Τύπο. Η«είδηση» είναι, πια, τόσο συνηθισμένη που δεν αποτελεί είδηση. Ωστόσο, από μια ψυχαναλυτική θεώρηση της κοινωνίας μας είναι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είδηση: Γιατί σε «αστυνομικό κλοιό»; Προς τι τα δρακόντεια μέτρα; Γιατί χρειάζεται περιφρούρηση η στοιχειώδης πολιτική ελευθερία μερικών χιλιάδων πολιτών που θεωρούν (ακόμα!) ως υποχρέωσή τους τη συμμετοχή στις εκδηλώσεις μνήμης του Πολυτεχνείου; Πόσο ελεύθερη είναι μια πολιτική ελευθερία που χρειάζεται, αστυνομική περιφρούρηση; Ποιά είναι η ποιότητα της πολιτικής ελευθερίας που βιώνουμε σήμερα σε σχέση με την ελευθερία που διεκδικούσαμε τότε, στο Πολυτεχνείο;

Όσοι έζησαν από μέσα την εξέγερση του Πολυτεχνείου μόνο γνωρίζουν ότι η ελευθερία που διεκδικούσαν ήταν μια ελευθερία δίχως όρια! Στην ουσία, τα «παιδιά του Πολυτεχνείου» γνώριζαν ότι η ελευθερία που διεκδικούσαν δεν υπήρχε πουθενά, παρά μόνο εντός του Πολυτεχνείου! Ήταν η ελευθερία που βίωναν, από στιγμή σε στιγμή, από ώρα σε ώρα, από μέρα σε νύχτα και από νύχτα σε μέρα, τα λίγα εικοσιτετράωρα που κράτησε η εξέγερσή τους: ήταν η ελευθερία της εξέγερσης! Η ελευθερία του εξεγερμένου!..Κατά τα λοιπά, συνειδητά ή υποσυνείδητα, τα «παιδιά του Πολυτεχνείου», όπως και όλα τα παιδιά που εξεγείρονται διεκδικώντας ελευθερία, γνωρίζουν ότι δεν είναι κανείς, δεν μπορεί πια κανείς να είναι, σκέτα ελεύθερος. Είναι ελεύθερος από… Ελεύθερος από κάτι. Ελεύθερος από κάτι, από κάποια, απ' όλα εκείνα τα χιλιάδες καταναγκαστικά που συναντά ο άνθρωπος από τη στιγμή που γεννιέται και καλείται να ζήσει.

Στην πραγματικότητα ο άνθρωπος γεννιέται σε συνθήκες δουλείας και καλείται από τη στιγμή της γέννησής του να επιδίδεται σε διαδοχικές «εξεγέρσεις», προκειμένου να νοιώσει ελεύθερος από κάτι και από κάτι άλλο, κι από κάτι άλλο ...

Στο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο, η ελευθερία ήταν και είναι μια παραδρομή της εξουσίας. Εκεί όπου υπάρχει, υπάρχει χάρη σε ένα κενό εξουσίας. Εν τέλει, στις μέρες μας, η πολιτική ελευθερία είναι μια μακρά, συγκινητική μεν, άτυχη δε περιπέτεια, που συντελεί στη διαμόρφωση καταναλωτών και μακάριων θεατών της τηλεόρασης. Πολίτες που τους διαμορφώνουν τα μονοπώλια της πληροφορίας και οι νόμοι της «ανάπτυξης». Σε ορισμένους απ' αυτούς η πραγματική ελευθερία φυτοζωεί στην κατάσταση της νοσταλγίας. Σε άλλους υπάρχει σαν είδος ενός τρελού σχεδίου, που το υπερασπίζονται άγρια ενάντια στην πραγματικότητα.
Νίκος Τσαγκρής

11 Νοεμβρίου 2010

Τα "ρετάλια" και η Ρόζα


Όλο και πιο αραιά συναντά κανείς, στον ελληνικό και διεθνή Τύπο, κείμενα για το μέλλον της Αριστεράς. Όσο για το παρόν της, αυτό εξαντλείται σε ενστικτώδεις προσπάθειες κοινοβουλευτικής αυτοσυντήρησης. Όπως οι τωρινές προσπάθειες του ΣΥ.ΡΙΖ.Α και των προσφάτων αποκομμάτων του, αλλά και του ΚΚΕ, εν όψει των εκλογών.

Έτσι, κάθε φορά που ψαρεύω ένα θεωρητικό αριστερό… απολιφάδι στις όχθες κάποιων «κεντροαριστερών» εφημερίδων, φαντασιώνω τα ανέλπιστα: «Να, λοιπόν, έφτασε η στιγμή που οι αριστεροί αφυπνίζονται, έφτασε ο χρόνος που (επιτέλους!) αναπτύσσονται ιδέες για την κοινωνική αναγέννηση, για την ανασυγκρότηση των σοσιαλιστικών ιδεών και οραμάτων, για τη δημιουργία του νέου, μεταμοντέρνου ουμανισμού»!..

Μέχρι που, εντελώς τυχαία, ξαναδιάβασα εκείνο το κείμενο της Ρόζας Λούξεμποργκ. Γραμμένο στις φυλακές Μπρεσλάου, τον Δεκέμβριο του 1917: «Είμαι ξαπλωμένη μόνη και σιωπηλή, τυλιγμένη στις πολλαπλές μαύρες πτυχές του σκότους, της ανίας, της ανελευθερίας και του χειμώνα – αλλά η καρδιά μου χτυπά με μιαν απέραντη και ασύλληπτη εσωτερική χαρά, λες και τριγυρίζω σε κάποιο ηλιόλουστο, λουλουδιασμένο λιβάδι…»

Και με προσγείωσε: υποτίθεται ότι η μεγάλη επαναστάτρια είναι κλεισμένη μέσα σ’ ένα γερμανικό μπουντρούμι, βιώνοντας έναν ακόμα βασανισμό για τις ανατρεπτικές, τότε, ιδέες της. Και, παρ’ όλα αυτά, βιώνει τη φυλακή σαν ένα ιδανικό τοπίο ελευθερίας!..

Τι έχουμε εδώ; Τίποτα ιδιαίτερο. Είναι ένα βίωμα γνωστό στους Έλληνες κομμουνιστές, όμως τόσο ξεχασμένο… Και όταν το ξαναθυμόμαστε μας ξαφνιάζει: μια ιδεολογία, μια πίστη, που στην κοινωνία διώκεται ανελέητα, ενώ στη φυλακή ανθίζει, ελευθερώνεται. Και ο φορέας αυτών των ιδεών, αυτής της πίστης, νιώθει πρωτόγνωρα ελεύθερος όντας στη φυλακή. Απελευθερωμένος από μια σκλαβωμένη ζωή κι έναν σκλαβωμένο θάνατο!
Ο θάνατος που, πράγματι, δεν ήταν φυσικός για τη Ρόζα Λούξεμποργκ, αφού δολοφονήθηκε από δυνάμεις της γερμανικής Δεξιάς στις 15 Ιανουαρίου του 1919…

Ωστόσο, οι ιδέες της επέζησαν «ελεύθερες», ακόμα και μετά τον θάνατό της. Και άνθισαν. Κι ακόμα δύνανται ν’ ανθίσουν. Πράγμα, όμως, αδύνατον στους τωρινούς καιρούς. Καθώς, ιδέες σαν της Ρόζας Λούξεμποργκ, εν γένει οι ιδέες του σοσιαλισμού, καταναλώθηκαν, χωνεύτηκαν, έγιναν περιττώματα από «σώματα» εξουσιών και κυβερνήσεων μόνο κατ’ όνομα «σοσιαλιστικών». Κι εμείς, οι εναπομείναντες, «ρετάλια της αριστεράς» κατά τους βολεμένους εξουσιαστές της… «κεντροαριστεράς», να αλιεύουμε αριστερά απολιφάδια στις όχθες περιοδικών κι εφημερίδων.

Όπως αυτό που αλίευσα προ ημερών σε άρθρο αγαπημένου φίλου. Ο οποίος, ύστερα από μια τυπική ανάλυση για το «αβέβαιο καπιταλιστικό παρόν» μας καλούσε να ψηφίσουμε ΣΥΡΙΖΑ ή ΚΚΕ για να εξασφαλίσουμε το παρόν και το μέλλον της Ελληνικής Αριστεράς.
Εντάξει φίλε μου, να ξαναψηφίσουμε ΣΥΡΙΖΑ ή ΚΚΕ, μόνο και μόνο για να συντηρήσουμε το κοινοβουλευτικό παρόν της Ελληνικής Αριστεράς. Όμως, εάν το μέλλον της Ελληνικής (και της παγκόσμιας) Αριστεράς αφεθεί στην ανά τετραετίαν ψήφο υμών των αμετανόητων αριστερών, αλίμονο. Θα παραμείνει για πάντα… αόρατο.


Νίκος Τσαγκρής

1 Νοεμβρίου 2010

Εκλογές και Δημοκρατία


«Στη δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα», παπαγαλίζει ο πρωθυπουργός της χώρας, ως πιστό αντίγραφο πολιτικά αγραμμάτων δημοσιογράφων και πολιτευτών που, στην πρώτη στραβή, ψελίζουν «στη δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα», νομίζοντας ότι έτσι… καθάρισαν. Η ρήση αυτή, υποκρύπτει μιαν αβάσταχτη ελαφρότητα όταν δεν χρησιμοποιείται για να αποκρύψει άγνοια ή πολιτική υστεροβουλία. Αφού, απεκδύει τη Δημοκρατία από το ουσιαστικό της περιεχόμενο και την μεταβάλει σε μια σκέτη διαδικασία, την εκλογική διαδικασία. Γιατί, την εκλογική διαδικασία υποδείκνυαν, ως πανάκεια, όλοι αυτοί που προσέφευγαν στην ευκολία της ρήσεως «στη δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα»…


Ωστόσο, ακόμα και ετυμολογικά, δημοκρατία σημαίνει κάτι αντίθετο της αριστοκρατίας, μια λαϊκή εξουσία ενάντια στους πλούσιους και τους εκ’ καταγωγής ευγενείς. Αυτή η αρχική καθεστωτική ουσία, καθώς εφαρμοζόμενη εξελίσσεται, αλλάζει διαρκώς στόχευση. Ο Κλεισθένης προχωρά σε μεταρρυθμίσεις που καθιστούν την δημοκρατία δημόσια υπόθεση, μια υπόθεση που αφορά τον άνθρωπο σαν πολίτη και όχι σαν ιδιώτη, ένα καθεστώς στο οποίο η εξουσία είναι «στο μέσον».

Στα νεότερα χρόνια, η γαλλική επανάσταση θέλει κάθε κάτοικο πολίτη και κάθε πολίτη ισότιμο με τους άλλους πολίτες ενώ η εκδοχή της δημοκρατίας που προτείνει κυριαρχείται από το ιδανικό της οικονομικής εξίσωσης. Πράγμα που την καθιστά ουτοπική σε περιόδους ηρεμίας και τρομοκρατική σε περιόδους κρίσεως.


Από τότε πέρασαν χρόνοι πολλοί και, για να μην πολυλογούμε, καθώς η δημοκρατία άρχισε να φοριέται παντού στον κόσμο, από κάθε πολιτικής καρυδιάς καρύδι κι από κάθε λογής οργανωμένα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα, μπερδεμένη ανάμεσα στις κοινωνίες της ανέχειας και εκείνες της καταναλωτικής ευμάρειας, χάνει τις δυνατότητές της. Και γίνεται η μήτρα κάθε πολιτικής νόσου και κάθε πολιτικής… μαλακίας: το χρήμα (η «κεντρική τράπεζα», οι οικονομικές κάστες που καθορίζουν τη ζωή στις δημοκρατίες του κόσμου) είναι ανώνυμο. Ανώνυμες οι καταπιεστικές γραφειοκρατίες, ανώνυμοι οι δορυφορικοί χαφιέδες μας, ανώνυμοι και οι αυτουργοί της καταστροφής του περιβάλλοντος.


Εν γένει, εντός της Δημοκρατίας έγιναν οι μεγαλύτερες πολιτικές εκτροπές και εν’ ονόματι της Δημοκρατίας τα πλέον τερατώδη εγκλήματα κατά λαών, με πιο πρόσφατο το έγκλημα του αμερικανού προέδρου Μπούς κατά του λαού του Ιράκ. Το ότι η λέξη δημοκρατία είναι ελληνική και το γεγονός ότι η δημοκρατία, ως πολιτικό σύστημα, είναι ελληνική ανακάλυψη, δεν αναιρούν την βεβαιότητά ότι η σημερινή «Ελληνική Δημοκρατία», οι σημερινές δημοκρατίες γενικώς, ελάχιστες ομοιότητες έχουν με την «Αθηναϊκή Δημοκρατία», και αυτές μόνο ως προς τη διαδικασία και όχι ως προς την πολιτική ουσία. Ακόμα και η θεμελιώδης αρχή συγκρότησης της (ελληνικής) δημοκρατίας, η ισοτιμία (ισότητα όλων απέναντι στον νόμο) καταστρατηγείται βάναυσα στις σημερινές δημοκρατίες.


Ναι, στη δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα, αλλά μόνο επί της διαδικασίας και μόνο για τους διαχειριστές της εξουσίας. Για τους πολίτες υπάρχουν δεκάδες οδυνηρά αδιέξοδα. Άλλωστε, όπως σημειώνει ο άγνωστος φίλος μου Ζώρζ Χανεϊν (γνωστός Γάλλος στοχαστής), «η δημοκρατία δεν δημιουργείται από κανένα γραπτό κείμενο. Αν προτού να μπει στη νομοθεσία δεν είναι ήδη ένας τρόπος και μια θέληση ζωής, μια μορφή κοινής ηθικής ενσαρκωμένη στην καθημερινή στάση της κοινότητας των ανθρώπων, τότε δεν αντιπροσωπεύει παρά μιαν απάτη της εξουσίας»…


Νίκος Τσαγκρής