25 Οκτωβρίου 2012

Δίστομο: με τα μάτια της Παναγούλας



Το ιστορικό περίγραμμα: Το πρωί του Σαββάτου της 10ης Ιουνίου του 1944 οι δυνάμεις του 11ου Λόχου του ΙΙΙ/34 τάγματος του ΕΛΑΣ με Διοικητή τον Λοχαγό Χριστόφορο κατέβηκαν στο Στείρι, περιμένοντας τις επίλεκτες δυνάμεις των Γερμανών που είχαν ξεκινήσει από τη Λιβαδειά και την Άμφισσα με σκοπό την τρομοκράτηση και τον εκφοβισμό των κατοίκων του Διστόμου, αλλά και του Στειρίου και του Κυριακίου. Χωριά των οποίων πολλοί κάτοικοι ήσαν οργανωμένοι στο ΕΑΜ και βοηθούσαν τον ΕΛΑΣ στον αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας. 
Οι αντάρτες φτάνοντας στο Στείρι έστησαν ενέδρα με τρεις διμοιρίες στη θέση Λιθαράκι 1,5 χιλιόμετρο πριν το χωριό. Λίγο μετά τις 12 το μεσημέρι φάνηκανοι οι γερμανικές δυνάμεις (4 γερμανικά και 2 επιταγμένα ελληνικά φορτηγά γεμάτα με άνδρες των SS μεταμφιεσμένους σε χωρικούς για να μην κινήσουν υποψίες) και οι αντάρτες άρχισαν να τους απωθούν. Η μάχη κράτησε περίπου μέχρι τις δύο το μεσημέρι και τότε οι Γερμανοί αναγκάσθηκαν σε οπισθοχώρηση .Οι γερμανικές απώλειες ήταν περίπου 40 νεκροί άνδρες, ενώ των Ελλήνων 15 νεκροί. 

Η σφαγή: Τα SS αποφάσισαν αντίποινα για τις απώλειές των 40 ανδρών τους, μπήκαν στο Δίστομο και άρχισαν την σφαγή όσων κατοίκων έβρισκαν στο μπροστά τους. Η μανία τους ήταν τόσο μεγάλη, ώστε δεν ξεχώριζαν από το μακελειό ούτε τα γυναικόπαιδα ούτε τους ηλικιωμένους. Τον ιερέα του χωριού τον αποκεφάλισαν, βρέφη εκτελέστηκαν και γυναίκες βιάστηκαν πριν θανατωθούν. Η σφαγή σταμάτησε μόνον όταν νύχτωσε και αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στην Λιβαδειά, αφού πρώτα έκαψαν τα σπίτια του χωριού. Οι εκτελέσεις συνεχίστηκαν και κατά την επιστροφή των Γερμανών στην βάση τους, καθώς σκότωναν όποιον άμαχο έβρισκαν στον δρόμο τους. Οι νεκροί του Δίστομου έφτασαν τους 228, εκ των οποίων οι 117 γυναίκες και 111 άντρες, ανάμεσά τους 53 παιδιά κάτω των 16 χρόνων. Η μαρτυρία του απεσταλμένου του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού George Wehrly ο οποίος έφτασε στο Δίστομο μετά λίγες μέρες μιλάει για 600 νεκρούς στην ευρύτερη περιοχή.



   

                           
Με τα μάτια της Παναγούλας

Διαβάστε τώρα τη συγκλονιστική μαρτυρία της Παναγούλας Σκούτα, το γένος Μαλάμου, 13 χρονών την ημέρα της σφαγής: 


«Την ημέρα εκείνη από το πρωί κουβαλούσαμε σανό με τον πατέρα μου. Οι Γερμανοί με μια μεγάλη φάλαγγα αυτοκινήτων έφτασαν πριν το μεσημέρι. Θυμάμαι πως έπιαναν το δρόμο Λιβαδειάς από λεύκες Καραστάμου (σήμερα αλευρόμυλος) ως το δικό μας σπίτι (μπροστά στο μνημείο της Δημαρχίας). Οι στρατιώτες περιφέρονταν γύρω από τα φορτηγά δίχως να χρησιμοποιούν τα όπλα τους.

Ο πατέρας μου με έστειλε με την μικρότερη αδελφή μου Λουκία, εφτά χρονών, για κρεμμύδια σ 'ένα χωράφι μας έξω από το χωριό. Στο γυρισμό βλέπω στο φυλάκιο του λόφου Κούλια τρεις Γερμανούς φρουρούς με τα όπλα προτεταμένα Ακούω να πέφτει μια ριπή δίχως να καταλάβω καλά - καλά και αμέσως δίπλα στο χωματόδρομο που βαδίζαμε σηκώθηκε κουρνιαχτός από το ανεμοβολητό των βλημάτων.

Φτάσαμε στο σπίτι μας και βλέπω μπαίνοντας στην αυλόπορτα να κάθονται στο μπαλκόνι ο πατέρας μου και γύρω του κατάχαμα και στα σκαλιά δέκα με δεκαπέντε γυναίκες. Σε κάποια στιγμή ύστερα από το μεσημέρι ακούσαμε πυροβολισμούς από την τοποθεσία αγία Ειρήνη προς το Στείρι όπου είχαν τραβήξει τα μπροστινά αυτοκίνητα της γερμανικής φάλαγγας. Τότε ο πατέρας μου είπε στις γυναίκες: «Φαίνεται πως έχουν πιάσει μάχη οι αντάρτες με τους Γερμανούς. Δεν σηκώνεστε να πάτε στα σπίτια σας μήπως μας δουν πολλούς και μας ενοχοποιήσουν;». Οι γυναίκες απάντησαν όλες μαζί τρομαγμένες: «Μπάρμπα Σπύρο εμείς ήρθαμε δω για να είμαστε πιο ασφαλισμένες. Δεν θέλουμε να πάμε σπίτια μας ». Και δεν το κούνησε καμιά. Μόνο η Παναγιού Σκούτα θύμωσε κι έφυγε - αργότερα μάθαμε πως δεν τη σκότωσαν οι Γερμανοί, γλίτωσε. 

Σε λίγο βλέπουμε ένα τζιπ με τραυματία να φεύγει προς τη Λιβαδειά. Οι Γερμανοί της σταματημένης φάλαγγας που ως εκείνη την ώρα ήταν ήσυχοι, άρχισαν να ανακατεύονται, να αγριεύουν, να δίνουν συνθήματα ο ένας στον άλλον και να κινούνται απειλητικοί. Τότε ο πατέρας μου μας προέτρεψε να κατεβούμε στο κατώι, να κλειστούμε και να περιμένουμε. Κατεβήκαμε κι αμπαρωθήκαμε. Έφταναν ουρλιαχτά, άγριες κραυγές, πυροβολισμοί από τα διπλανά Καλαματέϊκα σπίτια. Η αγωνία άρχισε να γίνεται τρόμος.   
Μερικές γυναίκες κρύφτηκαν πλάι στα βαρέλια, άλλες στις γωνιές στις λαδίκες. Βάλαμε και τον πρόσθετο σύρτη - μάνταλο στην πόρτα... 

Έπεσε μια θανατερή ησυχία. Κάποια στιγμή ακούμε στην αυλή τη φωνή, τη στριγκλιά ενός γειτονόπουλου, του Λουκά του Παπανικολάου να ζητάει βοήθεια: «Ωχ μπάρμπα Σπύρο, σώσε με!».Έκλαιγε και φώναζε. Ο πατέρας μου μόλις κατεβήκαμε στο κατώι είχε βάλει τυρί και αυγά σε βαθύ πιάτο και κρασί σε κανάτι για να τα έχει ως φίλεμα για τους Γερμανούς αν τυχόν και έρχονταν. Μόλις άκουσε τη φωνή του Λουκά μου λέει: «Παναγούλα φέρε τα τρόφιμα». Άνοιξε την πόρτα και βλέπουμε τον Λουκά Παπανικολάου να τρέχει κλαίγοντας και κρατώντας τον πληγωμένο του λαιμό και πίσω του ένα κοντό Γερμανό στρατιώτη με όπλο στη μασχάλη να τον κυνηγάει. Εμείς, ο πατέρας μου με το κρασί και τα ποτήρια, εγώ με τα τρόφιμα στα χέρια προχωρήσαμε στην αυλή ως τη μέση που ήταν το πηγάδι. Ο πατέρας μου σηκώνει τα χέρια φιλικά και φωνάζει για να καταπραΰνει τον Γερμανό: «γκουτ μπόϋ» - εννοώντας το τραυματισμένο παιδί. Ο Γερμανός όμως άγριος έκαμε νόημα να μπούμε στο κατώι, γρύλισε ένα «καπούτ» και αρνήθηκε τις προσφορές μας. Εμείς υπακούσαμε. Μόλις πατήσαμε μέσα ορθώθηκε μπροστά στην πόρτα, έφερε καταπάνω μας το όπλο και με μια συνεχόμενη ριπή άρχισε να σκορπίζει το θάνατο πυροβολώντας ολόπαντα. 

Τα πρώτα βλήματα πήραν κατάστηθα τον πατέρα μου που πέφτοντας και ξεψυχώντας σπάραζε: «Ωχ παιδιά μου! Σώστε με! ». Άρχισαν να πέφτουν τα σώματα των γυναικών. Άλλες πάσχιζαν να χωθούν πίσω από τα βαρέλια, άλλες σε λαδίκες και γούρνες. Αφού όλα τα σώματα σωριάστηκαν το ένα πάνω στο άλλο, ο Γερμανός κατεβαίνει και κοιτάει και σκουντάει έναν - έναν γρυλίζοντας για να δει αν είναι σκοτωμένοι και ρίχνει χαριστικές βολές. Το κατώι είχε μια κολώνα στη μέση, Πρώτος έπεσε και σωριάστηκε σ 'αυτήν ο πατέρας μου Σπύρος Μαλάμος 67 χρονών. Ύστερα η Μαρία Λάμπρου 50 χρονών. Η Μαριέττα Φιλίππου, γύρω στα 30. Ήταν έγκυος και μαζί της σφάδαζε και το παιδί στην κοιλιά. Ο ανηψιός μου Στάθης Σταθάς, γιος της αδερφής μου Γιαννούλας, 5 χρονών. Οι γάμπες του ήταν σχισμένες, χαραγμένες όπως σχίζουμε τις μπριζόλες και το κρέας του χυνόταν άσπρο στο χώμα. Η Δήμητρα Μαλάμου, 38 χρονών, με το γιο της Γιάννη, 8 χρονών, καθισμένη σε γούρνα όπου βάζαμε βυτίνα λαδιού με κομμένο σαν με λεπίδα το καύκαλό της και τα μυαλά της χυμένα στους ώμους σαν από μια γεμισμένη κούπα, και στον πανέμορφο λαιμό της... 

Δεν ξέρω αλλά κρατήσαμε την ανάσα μας τόσο όσο δεν αντέχει ανθρώπινος οργανισμός. Αυτός συνέχιζε να μας κλωτσάει όπως τα σφαχτά γρυλίζοντας «Έϊ, έϊ» για να δει αν έχει μείνει κανένας ζωντανός. Μέσα σ 'αυτή την αβάσταχτη νέκρα πήγε κι έβγαλε τις κάνουλες από τα βαρέλια του κρασιού. Άρχισε με βουή και φουρφουρητό να χύνεται το κρασί. Φυσούσε το κρασί κι ο ήχος του ο φριχτός γέμισε το κατώι. Ενώθηκε το κρασί με το αίμα των σκοτωμένων και έγινε μια θάλασσα αίματος κα, κρασιού, μια πηχτή κρέμα που πάνω της έπλεαν πτώματα και σερνόμαστε μωροζώντανοι. Ο Γερμανός διασκέλισε κι ανέβηκε στο πάνω σπίτι. Άκουσα ποδοβολητά και ύστερα κατέβηκε και έφυγε φαίνεται. 

Η μια από τις δυο αδερφάδες μου τις μεγαλύτερες η Γεωργία Αγαπίδου, βρισκόταν τραυματισμένη και καθώς κρύωναν τα τραύματα άρχισε να σκούζει. Είχε σκύψει σ 'ένα καδούλι για να γλιτώσει τις ριπές και την είχε γαζώσει ο Γερμανός στον αγκώνα και στο δεξί γοφό. Σηκώνομαι και με δυσκολία την βγάζω στην αυλή. Βλέπω τη φοράδα μας σκοτωμένη και μια στοίβα κλήματα λαμπαδιασμένα, να βουίζει η φωτιά, να έχει αρπάξει ο φούρνος και οι φλόγες ν 'απειλούν το σπίτι. Η αδερφή μου έσκουζε γιατί τα κρέατά της κρέμονταν από χέρια και γοφούς και δεν μπορούσε να κρατήσει από τους πόνους. Δεν είχα βοήθεια από κανέναν. Μου λέει: «πάρε τον κουβά και σβήσε την φωτιά να μην καεί το σπίτι». Πήρα κι έβγαλα νερό απ 'το πηγάδι μας κι έσβησα τη φωτιά στο φούρνο αλλά όχι και στο παρακάτω χαγιάτι της αυλής. Ανέβηκα στο μπαλκόνι μας και είδα να καίγεται το σπίτι του Χαράλαμπου Σφουντούρη - Πασχούλη. Αργότερα μάθαμε πως κάηκε μέσα το αντρόγυνο. Από το μπαλκόνι βλέπω στην αυλή των Καλαματέων σκοτωμένα τα ζώα και όλη την οικογένεια του Λουκά Σταύρου που ξεκληρίστηκε - πέντε άτομα και δυό συγγενείς τους, εφτά. Η αδερφή μου μού φώναξε να μπω στο σπίτι να πετάξω κάτω τα προικιά μήπως ξαναπιάσει φωτιά και τα κάψει ... κι ας καιγόταν μπροστά το χαγιάτι... 

Μπαίνοντας μέσα διαπίστωσα ότι ο Γερμανός είχε ανακατέψει και ψάξει όλο το σπίτι. Άνω κάτω τα πάντα. Αντιλήφθηκα ότι από το τζάκι έλειπε το ρολόι με τις χρυσές κολώνες και την καμπανούλα που είχε φέρει από την Αμερική ο πατέρας μου. Η αδερφή μου φώναξε να πάρω και τα λεφτά από το παράκλι. Δεν τα βρήκα. Ύστερα μου φώναξε να κατεβάσω τη ραπτομηχανή της να μη χάσει το εργαλείο της δουλειάς της. Εγώ δεκατριών χρονών με μια ψυχραιμία που δεν μπορώ να την καταλάβω σήμερα, κατέβασα τη μηχανή από δεκαεφτά πέτρινα σκαλοπάτια σκαλί - σκαλί με το κεφάλι και τις πλάτες.

Φτάνοντας στο κεφαλόσκαλο το σκυλί μας ο παρδάλης ζυγώνει κλαίγοντας. Με πιάνει από το φουστάνι και με τραβάει.Φοβήθηκα μήπως με φάει γιατί ήμουν γεμάτη παγωμένα αίματα. Τον έδιωχνα: «φύγε παρδάλη!». Αυτό πήγε πιο πέρα, κάθισε στα πίσω πόδια και με το ένα μπροστινό μου έκανε νεύμα και με το άλλο σκούπιζε τα δάκρυά του. Τότε η αδερφή μου Γεωργία λέει: «Πού είναι το κορίτσι η Λουκία μας? Πού έχει πάει η μικρή? Τρέξε, ψάξε να τη βρεις ...» Το σκυλί μπροστά κι εγώ ακολουθώντας φθάσαμε ως την αυλόπορτα. Εκεί πάλι γύρισε και με κάλεσε με το πόδι του. Φεύγει και πάει στέκεται στα κάτω πηγάδια (εκεί που είναι σήμερα το μνημείο μπροστά στη δημαρχία) και μου γνέφει να πάω... 

Όταν έφτασα στην αυλόπορτα βλέπω έξω στους δρόμους ξαπλωμένα σκοτωμένα κορμιά. Λίγο πιο κάτω απ 'το σπίτι μας (εκεί που είναι τώρα η αστυνομία) ήταν σκοτωμένος ο Θανάσης Πανουριάς και η Μαρία Νταή. Πιο κει ο Χρήστος Σκούτας. Δεν γνώρισα άλλους γιατί το μυαλό μου ήταν στο σκυλί και στη μικρή αδερφή μου. Έφτασα στο σκυλί. Τι να δω! Η μικρή μας η Λουκία η εφτάχρονη ανάσκελα χτυπημένη στο μάτι με μια τρύπα βαθιά κατακίτρινη σαν το λεμόνι. Προσπαθώ να την πάρω στην αγκαλιά μου. Δεν μπορώ να τη σηκώσω. Την πιάνω από τις πλάτες και τη σέρνω σβαρνώντας την με δυσκολία μέσα από πολλά αγκαθόχορτα. Το σκυλί την πιάνει με το στόμα του απ 'το φουστάνι και με βοηθάει. Την σύραμε ως την αυλόπορτα του σπιτιού και αποκαμωμένη την άφησα εκεί. Δεν την ξαναείδα...

Βλέπω στο χάνι της αυλής μας την πιο μεγάλη αδερφή μου Κωστούλα Καρβούνη που την είχε τραυματίσει στις παλάμες ο Γερμανός όπως τις είχε βάλει στο πρόσωπό της να μη δει που εκτελούσε την Πανωραία Μάριου. Οι αδερφές μου Κωστούλα και Γεωργία μου λένε: «Φεύγουμε για τον Άγιο Αθανάσιο. Κάμε τι θα κάμεις και έλα και συ ». Ήταν πια σούρουπο. Πήρα κι εγώ να πάω στον Άγιο Αθανάσιο. Φτάνοντας στο διάσελο κόσμος έτρεχε αλαφιασμένος. Άλλοι με άλογα, άλλοι με ρούχα, άλλοι με τρόφιμα να βγουν απ 'το χωριό, ν' ασφαλιστούν στους λόγγους και στα ρουμάνια. Όλοι έκλαιγαν, μοιρολογούσαν, έσκουζαν, σουρομαδιόντουσαν. Έτρεχα κι εγώ. Πριν φτάσω εκεί που είναι σήμερα το Κέντρο Υγείας με πιάνει ποδάγρα.Όλοι μου έλεγαν: «τρέξε παιδί μου Παναγούλα να μας φτάσεις». Εγώ τους έλεγα «τρέχω» αλλά βάδιζα στον τόπο, σημειωτόν. Και τότε ακούω κάποιον να λέει: «Αυτό το έχει πιάσει ποδάγρα μωρέ, όπως μας πιάνει στο στρατό. Πιάστε το να ξεκολλήσουν τα πόδια του .. ». 

Μ 'έπιασαν και βρέθηκα με τους άλλους στον Άγιο Αθανάσιο. Είχαν φανάρι αναμμένο. Ξενυχτήσαμε εκεί. Ύστερα από δυό μέρες ήρθαν και πήραν τους τραυματίες. Βρέθηκα κι εγώ με τις τραυματισμένες αδερφές μου στη Λιβαδειά στην κλινική του Καλή. Κάποια στιγμή μπαίνω στο αποχωρητήριο και βλέπω να σπαρταράει ένα πόδι στο καλαθάκι των σκουπιδιών. Το βάζω στα πόδια. Μου λένε πως είναι το πόδι της Παναγούλας του Μενιδιάτη της εννιάχρονης Διστομοπούλας που της το θέρισαν οι γερμανοί. Μέσα σε πέντε μέρες εμένα και άλλα συνομήλικα και μικρότερα μας πήρε ο Ερυθρός Σταυρός και μας μετέφερε στο Ίδρυμα Αετοφωλιά Α ', στην Κηφισιά

Πηγή, http://viotikoskosmos.wikidot.com/distomo-afigiseis

24 Οκτωβρίου 2012

κλειστά τα θέατρα των αισθημάτων...


                                                        Ν.  Τσαγκρής
                              
                                               Χυτήριο 
                                               Δεν θέλω να είμαι εδώ
                                               στο θλιβερό παρόν                 
                                                                      ρολά κατεβασμένα                 
                                                                      σκισμένες όλες οι σημαίες
                                                                      κατά μήκος του δρόμου
                                               ποιοι είναι αλήθεια εκείνοι που σκορπούν
                                               κεφαλές λαθραίων αμνών στις πλατείες;                  
                                                                      κορμιά – κείμενα
                                                                      στα σφαγεία του έθνους
                                                                      - λιώνουν στο χυτήριο της ψυχής
                                                                      τα ευγενή μέταλλα
                                               ανοιχτά μόνο τα γραφεία τελετών
                                               κλειστά τα θέατρα αισθήσεων και αισθημάτων
                                                                       και εσύ να θές
                                                                       να ζωγραφίσεις τη ζωή
                                                                       με θραύσματα ονείρων
                                                                        
                                               (Νίκος Τσαγκρής, 14/10/2012) Με αφορμή τα επεισόδια στο "Χυτήριο"

17 Οκτωβρίου 2012

Τα χρώματα της Αλίκης Βουγιουκλάκη



Θα σας πω μια ιστορία παιδική, διόλου σοβαρή, αστεία ιστορία. Μια ιστορία απ’ εκείνες που κρατώ σφιχτά να μην τις χάσω και χαθώ στην καταθλιπτική σοβαροφάνεια των πολλών...
Είναι μια ιστορία άκρως φωτεινή, σαν τις δικές σας ιστορίες τις παιδικές, για θαυμαστά συμβάντα, λαμπερά, πράγματα που έκαναν τα παιδικά σας μάτια να λαμποκοπούν, να αστράφτουν. 

Τότε, στη χώρα μας, ήταν ασπρόμαυρη η ζωή. Σαν τις ελληνικές ταινίες στο «Πάνθεον», και στο «Rex», τα σινεμά της πόλης. Χρώμα είχαν μόνο τα δέντρα, τα πουλιά, ο ουρανός, η θάλασσα τ' αστέρια...
Ήμουν στην τελευταία τάξη του Δημοτικού – την πρώτη Γυμνασίου, δεν θυμάμαι. Θυμάμαι μόνο πως η είδηση που ήρθε στη μικρή μας πόλη ήταν μαγική: Η πρώτη έγχρωμη ελληνική ταινία, μια υπερπαραγωγή της «Φίνος Φιλμ», με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ, προβάλλεται από Δευτέρα στον κινηματογράφο «Rex»... 

Λοιπόν, που λέτε, αυθορμήτως μαζευτήκαμε, θυμάμαι, τα παιδιά, η χάρη μου και οι δύο αδελφές μου οι πιο μικρές, στην κρύπτη μας την παιδική, στο περιβόλι, δίπλα στο πηγάδι:«Θα πάμε, σιγά μη χάσουμε τα χρώματα της Αλίκης», αποφασίσαμε… ομόφωνα. Φυσικά, κρυφά απ’ τους γονείς μας, – δεν μας άφηναν ακόμα τότε να πάμε σινεμά – "μα που θα βρούμε τα λεφτά;".  Και οι καρδιές μας άρχισαν να χτυπούν τρελά, παράνομα, μόλις το όνειρο άρχισε να κτίζεται, να παίρνει σάρκα και οστά. 



    
Την άλλη μέρα, μες στη σάκα μου, δίπλα στα σχολικά βιβλία, είχα δέκα ατσαλάκωτους "Μικρούς Ήρωες". Και κλέβοντας μία ώρα απ' το σχολείο, κάνοντας τον άρρωστο, πήγα στο στιλβωτήριο που πρακτόρευε τα περιοδικά και έκανε ανταλλαγές και αγοραπωλησίες (Μικρούς Ήρωες, Γκαούρ – Ταρζάν, Υπεράνθρωπους, Μάσκες), πέντε τεύχη παλαιά - ένα καινούριο. Έβγαλα τους Μικρούς μου Ήρωες από τη σάκα και παρακάλεσα το αφεντικό να τα αγοράσει: «Αυτή τη φορά, θέλω λεφτά και όχι ανταλλαγή», του είπα φοβισμένα. Εκείνος φάνηκε πως κατάλαβε, χαμογέλασε, πήρε τους Μικρούς Ήρωες και με πλήρωσε: ένα πενηνταράκι τον καθένα. Πέντε ολόκληρες δραχμές!.. 
Πήρα με ανακούφιση τα λεφτά και τα 'κρυψα στην κολότσεπη. Αργότερα, στη... σύσκεψη, στην κρύπτη μας την παιδική, η μικρότερη αδελφή μου, κλαίγοντας από τις τύψεις, ομολόγησε την… καλή είδηση: ."Έκλεψα από την τσάντα της μαμάς δέκα δραχμές"... Τέλεια!.. 

Δευτέρα απόγευμα, το σκάσαμε απ’ το σπίτι σαν κλέφτρόνια – που ήμαστε! Και τρέχοντας απνευστί τον χωματόδρομο που οδηγούσε στην πόλη φτάσαμε στην κεντρική πλατεία της όπου δέσποζε ο κινηματογράφος «Rex». Βγάλαμε εισιτήρια, μπήκαμε στην αίθουσα, καθίσαμε στα βελουδένια κόκκινα καθίσματα και περιμέναμε με λαχτάρα το καμπανάκι της έναρξης...

 Κι έγινε σκοτάδι. Κι ύστερα οι ακτίνες του προβολέα ξεχύθηκαν από τη μουσούδα της μηχανής προβολής σαν οριζόντιο ουράνιο τόξο. Και η οθόνη γέμισε χρώματα μοναδικά, χαρούμενα, εκτυφλωτικά, σινεμασκόπ: χρυσό της νιότης στα μαλλιά, ροζ της χαράς στα χείλη και κόκκινο βαθύ της έξαψης στις παριές, χρώμα - καθρέφτης του πρωτάρη έρωτα ενός σπαθάτου αγοριού, για το ομορφότερο, το πιο λαμπρό αστέρι της ζωής του… 

Και το κορίτσι να γελά μ' αυτό το γέλιο το τσαχπίνικο, το λυγερό, που λαχταρά ζωή. Και να ρισκάρει, να εισχωρεί στο άντρο των ανδρών, το Ναυτικό, για να εισπράξει απ' τον καλό της μια αγκαλιά κι ένα φιλί: τη λέγανε Αλίκη και ήταν αδιαμφισβήτητη πρωταγωνίστρια στη χώρα των θαυμάτων μας... 

Γυρίσαμε στο σπίτι αργά και φάγαμε το ξύλο της χρονιάς. Όμως το περιμέναμε ως… ευπρόσδεκτο κακό, γι αυτό όταν τέλειωσε γελούσαμε κρυφά. Τι είναι δυο – τρεις μπάτσες ως αντίτιμο για τ’ όνειρο που έζησε ένα παιδί; Άλλωστε, το γνωρίζαμε από πριν, η Αλίκη μας το είχε πει… ασπρόμαυρα: Το ξύλο βγήκε απ' τον Παράδεισο…

Χρονογράφημα του Νίκου Τσαγκρή (Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΕΘΝΟΣ τότε που πέθανε η Αλίκη)

10 Οκτωβρίου 2012

Γράμμα απ’ τον Μανώλη Ρασούλη...



(και μια κατόπιν εορτής απάντηση…) 

 
Μια μέρα βρήκα κάτι γράμματα του Ρασούλη, ξεχασμένα σ’ ένα φύρδην – μίγδην συρτάρι. Πραγματικά ξεχασμένα, καθόλου δεν θυμόμουν ότι είχα αλληλογραφία μαζί του. Ξαφνιάστηκα λοιπόν και χάρηκα μ’ αυτά τα γράμματα σαν να τα λάβαινα εκείνη τη στιγμή – από τον άλλο κόσμο ίσως; Κι άρχισα να τα ανοίγω με περιέργεια να μάθω τι συμβαίνει… 
Τα γράμματα περιείχαν… άλλα γράμματα, που πάει να πει κείμενα του Μανώλη περί παντός του καλλιτεχνικού, πολιτικού και φιλοσοφικού επιστητού, προς δημοσίευσιν. Κείμενα γραμμένα με το αγαπημένο, ρασουλικό που το λέγαμε, στυλάκι του Μανώλη. Στο καπάκι, τα γράμματα που περιείχαν άλλα γράμματα, είχαν μέσα κι ένα μικρότερο γράμμα. Γράμμα… πικραμένο, απευθυνόμενο προς τον παραλήπτη και εντεταλμένο διαχειριστή του περιεχομένου του μεγάλου γράμματος. Κάτι σαν κι αυτό: 

Φίλε Νίκο γεια τι γένεται; Σε διάβασα προχθές και έγραφες με το γνωστό συμπαθητικό βαριεστημένο ύφος σου ότι τρείς απ’ το ελληνικό τραγούδι σούρχονται στο μυαλό, η Ευτυχία ο Βίρβος και ο Λ. Παπαδόπουλος. Φυσικά δημοκρατικό δικαίωμα σου, και οι τρεις είναι κλασσικοί. Απλώς μετά είπες για το βιβλίο του Παπαδόπουλου όπου παίζανε γκαζές κι άλλα χωμάτινα παιχνίδια. Δεν σε παίζω Νίκο γιατί κι εγώ γράφω για σβούρες, γυαλένια, ντελί ματζάκι (!). Επίσης, ο Καρούζος ο που μας πέθανε, μούλεγε συχνά στο μπαρ Ράμπα: με γυάλινα ασανσέρ ο Λευτεράκης ρε Ρασούλη; Κι ήταν φίλος του, Λευτεριστής. Ρε Νίκο μπας και είσαι Λευτεριστής Σταλινικός; Αγάπα τους φίλους σου με τα ελαττώματα τους, οπότε κι εσένα σ’ αγαπώ με όλα σου. Tι κάνουν τα τραγούδια σου; Εσύ ήσουν γεννημένος ρεμπέτης σε μια μεταρεμπέτικη εποχή. Ήταν ατυχία. Όταν σε δω θα σου πω μια λύση. Νίκο έχω ένα επείγον γράμμα για δημοσίευση. Please βάλτο. Μπορεί να μη συμφωνείς όμως πάλι οριοθετώ κάτι και γι αυτό βάλτο. Υπάρχει περίπτωση να γράφω κάνα κομμάτι και να πληρώνομαι. Τώρα δεν παίζω παραστάσεις γιατί μου ανεβαίνει η πίεση οπότε… Κάποια κείμενα για το ελληνικό τραγούδι; Τι λες κι εσύ;                                                                                                                                                    

                                                                                                   Μανώλης Ρασούλης, 24 /2 / 1996 

Τι να πω εγώ φιλαράκι; Να πω ότι τώρα που ξαναδιαβάζω τα γράμματά σου αποκτώ συνείδηση για το πόσο ασυνείδητη ήταν η σχέση μου μαζί σου; Μανώλη, ένοιωθα φίλος σου αλλά δεν ήξερα ούτε το είχα σκεφτεί ότι ήμουν, και δεν ήξερα, δεν το είχα καν σκεφτεί, αν κι εσύ ένοιωθες φίλος μου και αν ήσουν. Μα τώρα, αυτό το «Φίλε Νίκο» της προσφώνησης σ’ αυτά τα ξεχασμένα γράμματα, τα συμφραζόμενα, εκείνο το «οπότε κι εσένα σ’ αγαπώ με όλα σου» ιδιαίτερα, τα κρατώ και δικαιούμαι, φαντάζομαι, να τα μνημονεύω σαν τεκμήρια μιας αμοιβαίας φιλίας. Ποτέ δεν είναι αργά…
Που λες λοιπόν, Μανώλη, τώρα που τα ξαναβρήκαμε, θέλω να σου πω ότι αυτό το γραμματάκι είναι ένας αυθεντικός καθρέφτης σου, κάτι σαν ακτινογραφία του παραπονιάρικου και αγαπησιάρικου ψυχισμού σου. Μου γράφεις, να πούμε, για να μου ‘την πεις’ επειδή έγραψα ένα κειμενάκι για το βιβλίο του Λευτέρη του Παπαδόπουλου («Παλιοί Συμμαθητές»). Και μου τον χρεώνεις σαν φίλο – περισσότερο δικός σου παρά δικός μου φίλος είναι– αφήνοντας ίχνη ζήλιας και δίκαιου, εδώ που τα λέμε, οικονομικού φθόνου, μ’ αυτή την ατάκα για τα «γυάλινα ασανσέρ» του Καρούζου.. Και μου κάνεις πλάκα κι από πάνω με τους… «Λευτεριστές», αυτή την ανάρμοστα παλιμπαιδική, δημοσιογραφική φάρσα. 
Παραπονιέσαι, Μανώλη, ότι δεν έγραψα ποτέ για τα δικά σου βιβλία (έγραψα ή ανέθετα σε άλλους να γράφουν) και τσαντίζεσαι που ξεχωρίζω (ως «κλασικούς», που το λες) τους Κώστα Βίρβο, Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου και Λευτέρη Παπαδόπουλο. Αλλά αυτό ακριβώς κάνω, τους ξεχωρίζω ως κλασικούς μιας εποχής του λαϊκού τραγουδιού, αυτής που έκλεισε τον κύκλο της στο τέλος της δεκαετίας του ’70. Ως Τελειωμένους δηλαδή – ολοκληρωμένους και πεπερασμένους μαζί – κλασικούς. 
Ενώ εσένα, Μανώλη, σε τοποθετούσα τότε και σε θεωρώ σήμερα, πέρα και πάνω απ’ εκείνους: μόνο και μοναδικό, στο τώρα – τότε, και στο μετά – σήμερα. Μοντέρνο τότε και κλασικό τώρα πια, της τελευταίας περιόδου του λαϊκού τραγουδιού. Του οποίου τον βίο εσύ κυρίως, (με την παρέα σου, τον Ξυδάκη τον Παπάζογλου και τ’ άλλα παιδιά) παρέτεινες κατά μία τριακονταετία (1980 – 2010). Με τα εκθαμβωτικά φρέσκα και θαυμαστά αρμονισμένα στα σώψυχα της γενιάς της μεταπολίτευσης τραγούδια σου: τους δύο τους πιο λαμπερούς και ανανεωτικούς κύκλους τραγουδιών στην ιστορία της Ελληνικής δισκογραφίας, την «Εκδίκηση της Γυφτιάς» και τα «Δήθεν»… 
Αυτά προς το παρόν, με την ελπίδα πως κάλυψα αρκούντως τον παραπονιάρικο και αγαπησιάρικο ψυχισμό σου. 
                Ο φίλος σου, Ν.Τ. 




Υ.Γ: Η σχέση μου με τον Ρασούλη ξεκινά στις αρχές της δεκαετίας του `80, τότε που κυκλοφόρησε την «Εκδίκηση της γυφτιάς» (όταν πρωτοσυναντηθήκαμε στο ΒΗΜΑ για την παρουσίαση του δίσκου) και τελειώνει στις αρχές της δεκαετίας του 2011, τότε που πήγα να τον αποχαιρετίσω (στο Πρώτο Νεκροταφείο). Και έφυγα τρέχοντας, όταν είδα κάποιες πολιτικές φάτσες (ανεπιθύμητες για μένα, αλλά και για τον Ρασούλη υποθέτω – γνωρίζω αλλά δεν θέλω να πω) να ακκίζονται φιλορασουλικά στις τηλεοπτικές κάμερες για… επικοινωνιακούς – όπως ξετσίπωτα, οι ίδιοι τους λένε – λόγους. Ενδιάμεσα συνεργαστήκαμε σε εφημερίδες, περιοδικά και ραδιόφωνα και κάναμε παρέα αρκετές φορές σε ήσυχες κι ανήσυχες, και μεθυσμένες νύχτες των καιρών μας…
                                                                                                                             Ο φίλος σου, Ν.Τ. 

19 Σεπτεμβρίου 2012

Άκης Πάνου: ο φίλος μου ο Ζαμπέτας


Όταν, μετά τον φόνο, ο Άκης Πάνου μεταφέρθηκε στις φυλακές Κομοτηνής, με πήρε στο τηλέφωνο. Νίκο θέλω να έρθεις να στα πω, θέλω να τα γράψεις εσύ, μου είπε. Συμφωνήσαμε, μάλιστα, να κάνει εκείνος τις ενέργειες για την άδεια από το υπουργείο Δικαιοσύνης, προκειμένου να μπω μέσα να πάρω τη συνέντευξη. Δεν πέρασαν παρά τέσσερις – πέντε ημέρες και έφτασε στην εφημερίδα η άδεια εισόδου μου στις φυλακές Κομοτηνής μαζί με ένα χειρόγραφο σημείωμα του υπουργού. Ήταν ο Βαγγέλης Γιαννόπουλος τότε: «Να δώσεις τους χαιρετισμούς μου στον Άκη Πάνου»… Μιλούσαμε δύο ολόκληρες μέρες, ο διευθυντής των φυλακών μας είχε παραχωρήσει το γραφείο του, γέμισα έξι – επτά κασέτες των 90 λεπτών: η συνέντευξη για τον φόνο με τα πριν και τα μετά, μια συνοπτική βιογραφία,πολλές λεπτομέρειες για τις σχέσεις του με τις εταιρίες δίσκων και κριτικές αξιολογήσεις σπουδαίων δημιουργών του ελληνικού τραγουδιού και ορισμένων εκ' των τραγουδιστών που συνεργάστηκε... Μέρος αυτού του "υλικού'' δημοσιεύτηκε σε μια σειρά συνεντεύξεων στο ΕΘΝΟΣ και στο ΕΘΝΟΣ της Κυριακής. Ένα άλλο μέρος παραμένει ανέκδοτο... Απ’ αυτό το ανέκδοτο μέρος της συνέντευξης αποσπώ και δημοσιεύω τα λόγια του Άκη Πάνου για τον Γιώργο Ζαμπέτα

" Ήταν ένα υπέροχο παιδί... "
Ο Ζαμπέτας ήταν άλλη κατάσταση. Για να καταλάβεις, σαν εκτελεστής πρώτα από όλα, δεν κοίταξε να δει τι παίζουν οι άλλοι. Επαιζε μαντόλα,* έπαιξε μετά τετράχορδο. Ήθελε το όργανό του, να είναι πρίμο, να έχει ο ήχος του «προσωπικότητα», να ξεχωρίζει από τους άλλους.
Ήταν δεξιοτέχνης καταπληκτικός. Ήταν από τα καλύτερα παιδιά, για να μην πω το καλύτερο που υπήρχε στην φάρα. Ήταν ο μόνος που, χωρίς να είμαστε κολλητοί, τηλεφωνιόμαστε και μιλάγαμε με τις ώρες. Ήταν πολύ εργατικός και είχε ένα χαρακτηριστικό: οι μελωδίες του ήταν θαυμάσιες και προέρχονταν από την φύση όπως το έλεγε και ο ίδιος. Ήταν ο άνθρωπος που ακούει τους ήχους που υπάρχουν γύρω μας και τους μεταφέρει στο όργανό του, κυρίως.
Ο Ζαμπέτας, όταν πια αναγκάστηκε αγανακτισμένος από το σύστημα, τους τραγουδιστές και τους τέτοιους, να τραγουδήσει ο ίδιος, χωρίς να το θέλει, εξαφάνισε τον τραγουδιστή που λάτρευε, και σεβόταν και θαύμαζε απεριόριστα, τον Στράτο Παγιουμτζή. Ο Στράτος ήταν φωνάρα, ο μεγαλύτερος τραγουδιστής, αλλά τραγουδούσε με κλειστό το στόμα, με τουρλωμένα τα χείλια. Αργότερα, με αυτόν τον τρόπο, βγήκε ο Μητσάρας, ένας ηθοποιός που τραγουδούσε στα βαριετέ. Μετά βγαίνει ο Ζαμπέτας… 
Ο Μητσάρας δεν έκανε ζημιά τότε στον Στράτο. Ο Ζαμπέτας όμως ήταν ένας τραγουδιστής του πάλκου. Και όπως ο Στράτος ήταν ο βασιλιάς των τραγουδιστών, αλλά τραγουδούσε με εκείνον τον τρόπο, ο Ζαμπέτας ήταν ο τελευταίος άνθρωπος που τραγούδησε με κλειστό το στόμα «Τον σκύλο, τον αράπη, τον μαύρο, τον ταμ ταμ ταμ...». Μετά, ο Καζαντζίδης έμαθε τους τραγουδιστές να ανοίγουν το στόμα τους. 
Ο Ζαμπέτας λοιπόν ήταν ένας συνθέτης ιδιόρρυθμος, ένας καταπληκτικός εκτελεστής, και πάλι ιδιόρρυθμος, ένα υπέροχο παιδί, ένας θαυμάσιος άνθρωπος με αστείρευτο χιούμορ που κανείς δεν μπορεί να του παραβληθεί. Και το πιο τραγικό πράγμα ήξερε να το κάνει αστείο. Ήταν θαυμάσιος φίλος…

 * Έγχορδο νυκτό μουσικό όργανο, το οποίο αναφέρεται επίσης με τις ονομασίες μαντούρα ή μανούρα. Ανήκει στην οικογένεια του μεσαιωνικού λαούτου και ήταν σε χρήση μέχρι και τον 18ο αιώνα. Στην Ελλάδα συναντάται πρώιμα στις μαντολινάτες.
*© 1999 Νίκος Τσαγκρής. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση χωρίς την άδεια του συγγραφέα 

13 Σεπτεμβρίου 2012

Ένα ενθύμιο απ' τον Στέλιο Καζατζίδη


Οι φίλοι του Στέλιου Καζατζίδη θα θυμούνται, φαντάζομαι, τη διαμάχη του με τον συνθέτη Χρήστο Νικολόπουλο για την πατρότητα κάποιων τραγουδιών. Το θέμα είχε κινηθεί - πρίν 14, περίπου, χρόνια - από τον δεύτερο, με αποτέλεσμα την αντίδραση του Καζατζίδη και τη δημόσια (και δικαστική αργότερα) κόντρα τους, με άκομψους χαρακτηρισμούς ένθεν - κακείθεν... 

Τότε είχα γράψει στην καθημερινή στήλη μου, στο ΕΘΝΟΣ, ένα χρονογράφημα για την άχαρη αυτή διαμάχη και την αμετροεπή - από πλευράς του Χρήστου - διεκδίκηση. Με την πλαγίως διατυπωμένη υποσημείωση ότι ο Χρήστος Νικολόπουλος είχε ωφεληθεί τόσο πολύ από τη συνεργασία του με τον Στέλιο, ωστε θα περίμενε κανείς να του χαρίσει, ως δώρο ευγνωμοσύνης, τα διεκδικούμενα τραγούδια... 

Δυο - τρείς μέρες μετά, μπήκε στο γραφείο μου, στην εφημερίδα, ο στιχουργός και φίλος του Στέλιου Καζατζίδη Λευτέρης Χαψιάδης. "Με παρακάλεσε ο Στέλιος να σου φέρω αυτό το δίσκο", μου είπε, προτείνοντάς μου ένα L.P. με τον τίτλο "ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΖΑΤΖΙΔΗΣ, Τα βιώματά μου", με μια ιδιόχειρη αφιέρωση του σπουδαίου τραγουδιστή στο εξώφυλλο: Στον Νίκο Τσαγκρή, στον άγνωστο φίλο μου με την φαρμακερή πέννα. Σ' ευχαριστώ, Σ. Καζατζίδης. Καλή χρονιά...

 Νίκος Τσαγκρής (Από τη σειρά Οι Φευγάτοι)

11 Σεπτεμβρίου 2012

Μα ποιός είναι ο Θωμάς Γκόρπας;


«Υπάρχουν πολλοί για τους οποίους η έλλειψη καθαριότητας δεν αποτελεί την έκφραση μιας επιθυμίας όσο ένα ανασήκωμα των ώμων της εξυπνάδας. Και επίσης υπάρχουν πολλοί που η σβησμένη και ισοπεδωμένη ζωή τους δεν σημαίνει πως τη θέλησαν έτσι, ούτε σημαίνει μια φυσική παραίτηση από μια ζωή που δεν την επεδίωξαν, αλλά μια αδυναμία κατανόησης του εαυτού τους, μια αυτόματη ειρωνεία της γνώσης,..»
Παίρνω αυτό το ανήσυχο απόφθεγμα δανεικό από τον ετερώνυμο Φερνάντο και το προσφέρω ως αποχαιρετιστήρια σπονδή στον συνώνυμο του απίστου Θωμά, τον Γκόρπα. μια και στην κηδεία του δεν πήγα, ούτε μια στιγμή δεν σκέφτηκα να πάω, θα ήταν η εσχάτη προδοσία αν πήγαινα, θα χάλαγα τη βεβαιότητά του ότι είναι απ' όλους προδομένος. Μόνο, όταν έμαθα πως πέθανε, τον είδα να κοιτάζει πλαγίως, με το χθόνιο βλέμμα του, τη γυναίκα του γραφείου κηδειών που έπλενε το σώμα του. Ανασηκώνοντας τους ώμους της εξυπνάδας... 
Μα ποιος είναι ο Θωμάς Γκόρπας, θα μου πείτε. Κι άλλοι θα πουν: και ποιός νόμιζε πως ήταν τέλος πάντων; Ας αφήσουμε, λοιπόν, να μας το πει ο ίδιος: 

Σώζομαι, αν σώζομαι τελικά, 
χάρη σε κάποιες τέχνες 
ταπεινές που ξέρω: του τσιγάρου, του ξενυχτιού, 
της νοσταλγίας και της αθανασίας
τόσων ωραίων πραγμάτων που περνάνε απαρατήρητα... 
Ψάχνω για νέες αγάπες πυρετωδώς και όταν δεν
τις βρίσκω, τις φαντάζομαι ώσπου να τις βρω... 
Γράφω που και που ποιήματα 
μερικά απ' τα πολλά που ονειρεύομαι 
και βάζω μέσα σ' αυτά δικά μου και δικά σας όνειρα
για τα οποία εσείς και ντρέπεστε και υποφέρετε. 
Φοβάστε και σιγά σιγά πεθαίνετε... 

Ψέματα! Μάλλον η αλήθεια του συμμαζεμένη… Για κάποιους κουλτουριάρηδες ο Θωμάς Γκόρπας ήταν (ή έγινε) ο σπουδαιότερος ίσως – πάντα «ίσως»! – ποιητής της γενιάς του '60. Για `μένα ήταν ο πιο «καταραμένος» αυτής της γενιάς. Καταραμένος και αυτοεξόριστος από ένα σύστημα ζωής που το έφτυνε σαν λυσσασμένος: 

Πόλη κρυόκωλη 
και πόλη αργόμισθη 
και πόλη σαφρακιασμένη 
πρόωρα γερασμένη
κιτρινιάρα
κομπλεξικιά 
φτωχοπουτάνα... 
Πάντες 
οι χθεσινοί πρεντζόβλαχοι
και βρωμοποδαράδες 
ριγούν από ευτυχία
μέσα στην αγκαλιά σου 
πλήρως ικανοποιημένοι 
γαμώντας τα μοτοσακό τους
τα μηχανάκια τους 
τις μηχανάρες τους 
τα αυτοκίνητά τους 
πληρώνοντας την βεντζίνα τους
σαν κατσικίσιο γάλα
και οι μαμάδες απαυτώνονται
τηλεοπτικώς
αγοράζουν στο σούπερ μάρκετ
το καταπέτασμα 
για τα... παιδάκια τους... 

Για `μένα ο Θωμάς Γκόρπας ήταν, κυρίως, η αφόρητη ποίηση - ζωή του. Βρισκόμαστε για 5 – 6 χρόνια, εκεί στα μέσα του ’70. Μας ένωναν το μπουζούκι, ο Μαρξ κι ο Καζαντζίδης. Μας χώριζε μια ποίηση ζητιάνα των ρυθμών, που δεν υπάρχουν πια: Χαθήκαμε, χεστήκαμε στο τάλιρο, μπερδεύτηκαν τα μπούτια μας...

 Από τη σειρά Οι Φευγάτοι, του Ν.Γ.Τσαγκρή (πρώτη δημοσίευση στην εφημερίδα ΕΘΝΟΣ)

9 Σεπτεμβρίου 2012

Ο λόγος στο... λόμπι της δραχμής


Ο Σαμαράς κέρδισε την πρωθυπουργική ευτυχία ποντάροντας στο φανταστικό (ένα – κάποιο «λόμπι της δραχμής») και τώρα επιχειρεί να επιμηκύνει τον πρωθυπουργικό του βίο ποντάροντας στο ίδιο φανταστικό «λόμπι» και τη φαντασίωση για άμεση εξαφάνιση του ελληνικού γένους με την επιστροφή στη δραχμή. 
Φυσικά, όλοι – εκτός από καμιά εκατοστί χιλιάδες (μετανοιωμένους ήδη) πολιτικούς ευρωψυχάκηδες που έφαγαν τη φόλα και του έδωσαν την ισχνή πλειοψηφία έναντι του Τσίπρα – γνωρίζουμε πως ανάμεσα στα κόμματα του κοινοβουλίου μόνο το ΚΚΕ μιλάει για έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη και από την Ε.Ε. γενικώς. Και γι αυτό μόνο το ΚΚΕ θα μπορούσε να αφορά, και πάλι προβοκατόρικα, η σαμαρική φαντασία υπό την επωνυμία «λόμπι της δραχμής». Είναι, λοιπόν, απορίας άξιον, γιατί το ΚΚΕ δεν αντιδρά στην συγκεκριμένη προβοκάτσια. Ακόμα χειρότερα γιατί δεν απαντά στο τρομοκρατικό πρωθυπουργικό περιτύλιγμα μιας πιθανής εξόδου της χώρας απ’ την ευρωζώνη... 
Τι ακριβώς θα μας συμβεί κ. Παπαρήγα αν φύγουμε απ’ την ευρωζώνη και την Ε.Ε., αν επιστρέψουμε στη δραχμή ή σε οποιοδήποτε άλλο νόμισμα; Θα… εξαφανιστεί το Ελληνικό γένος όπως απειλεί ο Σαμαράς; Ή θα επιβιώσουμε και μάλιστα σε συνθήκες κοινωνικής και πολιτικής αξιοπρέπειας, όπως υποστηρίζετε εσείς εκεί στο ΚΚΕ; Ποιο είναι το ακριβές σχέδιο, το πρόγραμμά του κόμματός σας, για την έξοδο; 
Αν μας το αποκαλύψετε μπορεί να μας αρέσει, να μας πείσει, να αφήσουμε εμείς τον ΣΥΡΙΖΑ, οι άλλοι τους Ανεξάρτητους Έλληνες, οι παράλλοι τη Χρυσή Αυγή κ.ο κ., και να σας ψηφίσουμε. Εμείς δε, ακόμα και να κάνουμε την επανάσταση μαζί σας. Τι λέτε; 

 Νίκος Τσαγκρής

31 Αυγούστου 2012

Η χαμένη γοητεία της αμαρτίας...



Η αμαρτία είναι ότι ουδείς αναμάρτητος. Μ' αυτή την έννοια είναι αμαρτία να ομιλείς για αμαρτίες άλλων όταν δεν. . εξομολογείσαι τις δικές σου. Όμως εκείνη η εικόνα και ο ήχος. η μουσική, τα λόγια τα ωραία, ομολογώ πως με καθήλωσαν. Ο Μάνος Χατζιδάκις ερωτικός και όμορφος όπως πάντα, μα τώρα που μας λείπει, ακόμα πιο ωραίος κι επιθυμητός, να τραγουδά το τελευταίο του τραγούδι: Τις ενοχές, τις τύψεις, το φτερούγισμα. εκείνο της οδύνης που νιώθει εντός του ο έφηβος όταν γυρίζει αργά στο σπίτι, και βρίσκει τη μητέρα να τον περιμένει αμίλητη κι αμείλικτη σαν τη συνείδησή του... 
Τα λόγια στα τραγούδια είναι ενός ορίτζιναλ ποιητή της αμαρτίας, του Ντίνου Χριστιανόπουλου. Κι ο δίσκος που κυκλοφορεί αυτές τις μέρες είναι η τελευταία κληρονομιά που μας αφήνει ο ποιητής της μουσικής, που είναι πια φευγάτος, ο Μάνος Χατζιδάκις... 
Καθώς λοιπόν άκουσα την ωραία φωνή να «ψάχνει» το τραγούδι – ο δίσκος φέρει τον γενικό τίτλο «Τα τραγούδια της αμαρτίας» - ενώ την τηλεοπτική οθόνη κάλυπτε το πρόσωπο του Μάνου Χατζιδάκι, σκέφτηκα πως στην εποχή μας η αμαρτία έγινε πράξη τόσο γνώριμη, τόσο καθημερινή, τόσο κοινή, όσο το φαγητό και το νερό κι ο ύπνος. 
Με τη μεταχριστιανική της έννοια, την έννοια της ηθικής παράβασης, του παραπτώματος. πέρασε από δεκάδες στάδια δραματοποίησης, με κυμαινόμενο ψυχικό κόστος και τιμωρία, μέχρι που έγινε ασυνείδητη – αναίσθητη συνήθεια, που χάνεται μέσα στον ακατάπαυτα καλπάζοντα πληθωρισμό αμαρτημάτων των ανθρώπων. 
Όμως δεν είναι αυτό που με λυπεί. Η πιο μεγάλη απώλεια είναι η εξαφάνιση της αίσθησης της αμαρτίας: Οι ενοχές, οι τύψεις, το φτερούγισμα εκείνο της οδύνης που νιώθει εντός του ο παραβάτης... Που στην πληρέστερη μορφή της, η αίσθηση αυτή ανακυκλώνεται πάλι σε ηδονή, καθώς ο «αμαρτωλός» επανακάμπτει στο πεδίο του απαγορευμένου... 
Αυτή την αίσθηση λοιπόν, την σπάνια του ελληνισμού, που έχει τις καταβολές της στην αρχαία Ελλάδα και αργότερα σφυρηλατείται σε μέταλλα βυζαντινά, τη χάνουμε κι αυτή. Και μένουμε, σιγά – σιγά, απάνθρωπα κουφάρια, αμαρτωλά για πάντα, χωρίς ντροπή κι αναστολές και τύψεις. Χωρίς την κρυφή ηδονή, τη μυστική γοητεία της αμαρτίας...

Νίκος Τσαγκρής, 28/10/1996

27 Αυγούστου 2012

Να... κολυμπήσει κι ο φτωχός...


Είδα οικογένειες να ανοίγουν ταπεράκια με μακαρονάδες, κεφτεδάκια και ντομάτες γεμιστές, να «στρώνουν τραπέζι» πλάι στις ξαπλώστρες, στον ίσκιο της ψάθινης ομπρέλας και να γευματίζουν άνετα, ακομπλεξάριστα. Γιομίζοντας το αυγουστιάτικο μελτεμάκι με γέλια και επιφωνήματα γευστικών απολαύσεων: εικόνες κομμένες από καλοκαιρινά πικνίκ του’60, μονταρισμένες σε μια πλαζ του 2012. 

Οργανωμένη πλαζ, με ονοματεπώνυμο, με καυτές τιμές (πέντε ευρώ η ομπρέλα δυόμισι η ξαπλώστρα, πέντε ο καφές, δώδεκα το κλαμπ – σάντουιτς) που φέτος – ανάγκα και Θεοί πείθονται – προσαρμόστηκε στην κρίση. Και, η φθήνια τρώει τον παρά: Τζάμπα ομπρέλες και ξαπλώστρες – εκτός σαββατοκύριακου – με τις τιμές πεσμένες κατά 60%! Να… κολυμπήσει κι ο φτωχός… 

Εντάξει, εμείς οι παλαιότεροι δεν τη φοβόμαστε τη φτώχεια. Την έχουμε γνωρίσει από πολύ κοντά. Έχουμε μεγαλώσει, αξιοπρεπώς, μαζί της, καίγοντας στη δουλειά και στα τραγούδια τη μιζέρια της. Ή, πιο καλά, πετώντας την κατάμουτρα στον Πλούτο, όπου ανήκει. Αλλοίμονο στους νέους που, μεγαλωμένοι σε μια εποχή πανωλεθρίας των ιδεών, απέμειναν να κολυμπούν στα αναβράζοντα νερά του εγωιστικού υπολογισμού: «Να περνάμε καλά»... 

Να περνούν καλά ως φιλόπονα χάμστερ, περιορισμένα στο ρόλο του παραγωγού – καταναλωτή...  Όχι! Κάποτε πρέπει να αποσπαστούμε απ’ τη λατρεία της αγοράς. Καλύτερα φτωχοί και ελεύθεροι Έλληνες παρά «Ευρωπαίοι» – δεσμώτες των τοκογλύφων των «αγορών» και των πολιτικών τοποτηρητών τους. Των Γερμανών, των Γάλλων, των Ολλανδών και των άλλων εταίρων τους. Στην κερδοσκοπία. Και των δικών μας, βέβαια, πασών των κυβερνήσεων, από καταβολής Σημίτη. Από καταβολής της εισόδου μας στην ΟΝΕ, θέλω να πω, κούφια η ώρα…

30 Μαΐου 2012

Ο Θλιβερός Έλληνας Παπαδήμος και η... πρωτοβουλία του κατά του Τσίπρα


Την ημέρα εκείνη (11 Μαϊου) o κ. Μπαρόζο σε συνέντευξή του στην ιταλική τηλεόραση ρωτήθηκε ποια είναι η γνώμη του για τις απόψεις που εκφράζει ο Αλέξης Τσίπρας περί καταγγελίας του Μνημονίου: «Κοιτάξτε», απάντησε, «εάν ένα μέλος ενός κλαμπ δεν σέβεται τους κανόνες, καλύτερα να εγκαταλείπει το κλαμπ και αυτό ισχύει για κάθε οργανισμό, κάθε θεσμό, κάθε πρόγραμμα»…
Το σχόλιο αυτό, του Μπαρόζο, όπως ήταν φυσικό, εξελήφθη ως απειλή εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ σε περίπτωση που επικρατήσουν οι απόψεις του Αλέξη Τσίπρα. Αμέσως μετά τη δήλωση αυτή, οι χρηματαγορές παραδόθηκαν στον πανικό,(άλλο που δεν ήθελαν οι κερδοσκόποι) οι Έλληνες εξαγριώθηκαν και ο Μπαρόζο υπέστη… άδικη κριτική. Αφού, όπως δήλωσε αξιωματούχος της Κομισιόν, ουδέποτε ο Μπαρόζο είχε πρόθεση να κάνει μια τόσο σκληρή δήλωση: το έπραξε μόνο και μόνο επειδή δέχθηκε ένα τηλεφώνημα από τον Λουκά Παπαδήμο, τον Έλληνα υπηρεσιακό πρωθυπουργό, ο οποίος του ζήτησε να κάνει τη συγκεκριμένη δήλωση…
«Δεν ήταν πρωτοβουλία του Μπαρόζο. Ήταν ένα αίτημα..» λέει ο ίδιος αξιωματούχος που παραδέχεται ότι «η πρωτοβουλία αυτή δεν απέδωσε».
Ήταν μια θλιβερή συμπαιγνία Παπαδήμου – Μπαρόζο κατά του Τσίπρα και της χώρας μας, λέω εγώ. Μια συμπαιγνία που αποδεικνύει Για ποιους δούλευε και δουλεύει ο Παπαδήμος. Και, για ποιους δούλευαν και δουλεύουν οι… συγκυβερνήτες του Βενιζέλος και Σαμαράς…

Νίκος Τσαγκρής, 27 /5 2012

19 Μαΐου 2012

Γκάφα της Μέρκελ ή προβοκάτσια;

Κατά την εκτίμησή μου, η διαρροή της «πρότασης» Μέρκελ για δημοψήφισμα με το ανυπόστατο, για τους Έλληνες, ερώτημα «ευρώ η δραχμή» (που δεν είναι παρά το άθλιο τρομοκρατικό προεκλογικό «δίλημμα» που θέτει ο Σαμαράς και δευτερευόντως ο Βενιζέλος) ήταν μια συμπαιγνία της Προεδρίας της Δημοκρατίας με εκπροσώπους του συστήματος εξουσίας που καταρρέει. Μια προβοκάτσια – δώρο στο επικοινωνιακό οπλοστάσιο των media του συστήματος εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ, κάτι που φάνηκε καθαρά από τον τρόπο με τον οποίο, οι πλέον ξεπουλημένοι δημοσιογράφοι του πλέον ξεπουλημένου καναλιού, αγκάλιασαν και άρχισαν να… μοχλεύουν τη συγκεκριμένη προεδρική διαρροή της συγκεκριμένης «πρότασης Μέρκελ», στο πρώτο δεκαπεντάλεπτο του χθεσινού MEGA - δελτίου των 8 μ.μ. ...
Εξ’ αυτών, κατά την εκτίμησή μου πάντα, η Προεδρία της Δημοκρατίας γίνεται το υποκείμενο και το αντικείμενο ταυτόχρονα, ενός πρωτοφανούς πολιτικού και επικοινωνιακού σκανδάλου. Το οποίο επιχειρείται, σχεδόν… συναινετικά, να κρυφτεί πίσω από αμήχανες διαψεύσεις και υποτονικές διαμαρτυρίες κατά της… Μέρκελ: Να το ξεχάσουμε ως ένα, ακόμα, τεκμήριο της σαπίλας του καταρρέοντος πολιτικού συστήματος; Τι Λέτε;

15 Μαΐου 2012

Φρ.Νίτσε: οι Έλληνες είναι άτρωτοι...




Κανείς δεν μπόρεσε να βρει το δηλητήριο που θα  καταστρέψει τους Έλληνες, γράφει ο σπουδαίος Γερμανός φιλόσοφος  

*«Αποδεδειγμένα σε κάθε περίοδο της εξέλιξής του ο δυτικοευρωπαϊκός πολιτισμός προσπάθησε να απελευθερώσει τον εαυτό του από τους Έλληνες. 
 Η προσπάθεια αυτή είναι διαποτισμένη με βαθύτατη δυσαρέσκεια, διότι οτιδήποτε κι αν δημιουργούσαν, φαινομενικά πρωτότυπο και άξιο θαυμασμού, έχανε χρώμα και ζωή στη σύγκρισή του με το ελληνικό μοντέλο, μίκραινε, κατέληγε να μοιάζει με φθηνό αντίγραφο, με καρικατούρα. 
Έτσι ξανά και ξανά μια οργή ποτισμένη με μίσος ξεσπάει εναντίον των Ελλήνων, εναντίον αυτού του μικρού και αλαζονικού έθνους, που είχε το νεύρο να ονομάσει βαρβαρικό ότι δεν είχε δημιουργηθεί στο έδαφός του. Κανένας από τους επανεμφανιζόμενους εχθρούς τους δεν είχε την τύχη να ανακαλύψει το κώνειο, με το οποίο θα μπορούσαμε μια για πάντα να απαλλαγούμε απ' αυτούς. Όλα τα δηλητήρια του φθόνου, της ύβρεως, του μίσους έχουν αποδειχθεί ανεπαρκή να διαταράξουν την υπέροχη ομορφιά τους.
Έτσι, οι άνθρωποι συνεχίζουν να νιώθουν ντροπή και φόβο απέναντι στους Έλληνες. Βέβαια, πού και πού, κάποιος εμφανίζεται που αναγνωρίζει ακέραιη την αλήθεια, την αλήθεια που διδάσκει ότι οι Έλληνες είναι οι ηνίοχοι κάθε επερχόμενου πολιτισμού και σχεδόν πάντα τόσο τα άρματα όσο και τα άλογα των επερχόμενων πολιτισμών είναι πολύ χαμηλής ποιότητας σε σχέση με τους ηνίοχους, οι οποίοι τελικά αθλούνται οδηγώντας το άρμα στην άβυσσο, την οποία αυτοί ξεπερνούν με αχίλλειο πήδημα». 

Φρειδερίκος Νίτσε, "Η Γέννηση της Τραγωδίας", κεφ. 15. (1872)
*Από ΤΟ ΒΗΜΑ

14 Μαΐου 2012

Η σπάνια γοητεία της Λιλής Ζωγράφου



Τη Λιλή Ζωγράφου την γνώρισα πριν δυό δεκαετίες, όταν νεαρός τότε δημοσιογράφος, της είχα πάρει μια μικρή συνέντευξη για το «Βήμα». Το ρεπορτάζ είχε να κάνει με κάποιες ακραίες πτυχές του φεμινιστικού κινήματος, που τότε, ήταν σε ανάπτυξη οε όλο τον κόσμο και στην χώρα μας.

 Γνώριζα την ιδιότυπη αλλά άκρως ενδιαφέρουσα άποψή της για το γυναικείο φύλο και τον φεμινισμό και ήθελα να την καταγράψω σ’ αυτό το ρεπορτάζ. Περισσότερο όμως, ήθελα να την γνωρίσω, γοητευμένος από τον μύθο της «ανατρεπτικής γυναίκας» που την συνόδευε ήδη, πλεγμένος από τα βιβλία της - ιδιαίτερα το «Επάγγελμα πόρνη» - αλλά και από τα δημοσιογραφικά της κείμενα και τις συνεντεύξεις της...

 Με δέχτηκε στο μικρό της διαμέρισμα σ' εκείνη την παλαιά βρώμικη πολυκατοικία, κάπου ψηλά στα Εξάρχεια. Ένα διαμέρισμα ώριμης γυναίκας, μοναχικής – παρακμασμένης αστής. Λίγα φθαρμένα παλιά έπιπλα, φθαρμένα βιβλία, φθαρμένες κουρτίνες, μαξιλάρια φθαρμένα, μια γυναίκα που δεν έκανε καμιά προσπάθεια να αποτρέψει τη φθορά του χρόνου, γύρω της…

 Ούτε καν στην εξωτερική της εμφάνιση: Γκρίζα άβαφα μαλλιά, το πρόσωπό της αφημένο στη φυσική φθορά, πρόσωπο αμείλικτα πεισματικό, βλέμμα αφ' υψηλού, άκρως διερευνητικό στις πρώτες κουβέντες. Λίγο κραγιόν μόνο, στα ευθύγραμμα χείλη. Και μια αστική πάλι, γυναικεία, φθαρμένη πάντα, κομψότητα.. 


 Με τις πρώτες ματιές και κουβέντες σε ζύγιζε και αν σε έκρινε δόκιμο... αντίπαλο, σε δεχόταν. Και άλλαζε. Σιγά – σιγά, καθισμένη στην παλιά πολυθρόνα της, καθώς ο διάλογος προχωρούσε, γινόταν η πραγματική Λιλή Ζωγράφου. Μια γυναίκα γεμάτη νωχέλεια και πνεύμα άφθαρτο. Που αυτομάτως την φώτιζε και την έκανε όμορφη! Πραγματικά όμορφη!.. 

 Σ' εκείνη την πρώτη συνάντηση μού έκανε φοβερή εντύπωση η εξαιρετικά πρωτότυπη δημιουργική σκέψη της, σκέψη δουλεμένη άμεσα, τη στιγμή της συζήτησης. Και επίσης η άψογη διατύπωση των σκέψεών της σε αλάνθαστα Ελληνικά. Ωστόσο, ακόμα πιο πολύ με είχε τότε, εντυπωσιάσει, εκείνη η εκτυφλωτικά γυναικεία γοητεία που εξέπεμπε καθώς σου μιλούσε, γοητεία σαφώς ελεγχόμενη και ανελέητα διεκδικητική... 

Ήταν πάντα έτσι η Λιλή Ζωγράφου, ακόμα και στην τελευταία μας συνάντηση πριν από μερικά χρόνια σε μια μεταμεσονύκτια μέθεξη, με τον Άκη Πάνου στην παρέα μας, τον Περικλή Κοροβέση τον Μανώλη Ρασούλη και κάποια ακόμα... καλά παιδιά, σ' ένα νυχτερινό κέντρο της Κυψέλης. Στα εβδομήντα της πια, ωστόσο μπορούσε να είναι μια ανατρεπτική γυναίκα, έτοιμη να σκορπίσει στους πέντε ανέμους κάθε σύμβαση.

 Με συγκίνησε ο θάνατός της αλλά δεν με λύπησε. Η Λιλή ήταν μια γυναίκα που, εν τέλει, αξιώθηκε να σκηνοθετήσει τη ζωή της όπως ακριβώς ήθελε... 

 Νίκος Τσαγκρής   Σάββατο 3/10/1998 (Από την Εφημερίδα Εθνος)

11 Μαΐου 2012

Όταν ο Σόϊμπλε μαστίγωνε τον Μπένυ


 Δύο χρόνια μετά, η επιχείρηση "διάσωση της Ελλάδας",  που ουσιαστικά σκόπευε στην προστασία του ευρώ, έχει εξελιχθεί σε μια αποτυχία που απειλεί να ξεπαστρέψει και την Ελληνική οικονομία και το κοινό νόμισμα. 

 Από ΆΡΘΡΟ της Wall Street Journal 

 Μέσα στον επόμενο μήνα, η Αθήνα πρέπει να βρει 11, 5 δισ. ευρώ από νέες περικοπές δαπανών ή να αντιμετωπίσει μια αναστολή των διεθνών δανείων τα οποία χρειάζεται για να λειτουργήσουν σχολεία και να πληρωθούν συντάξεις. Αν η Ελλάδα δεν πάρει τα λεφτά αυτά, θα πρέπει στο τέλος να τυπώσει τα δικά της...
Η ογκούμενη αναταραχή της Ελλάδας αποτελεί συνδυασμό ενός σκληρού πειράματος λιτότητας και μιας τσαπατσούλικης απόπειρας οικονομικής επανόρθωσης που έσπρωξε τη χώρα στο χείλος της κοινωνικής και πολιτικής κατάρρευσης. Η ατυχής απόπειρα διάσωσης δείχνει ότι το να επιβάλεις σκληρή λιτότητα σε ένα μεμονωμένο μέλος της ευρωζώνης όχι μόνο δεν αρκεί για να σώσει το ευρώ αλλά μπορεί και να επιδεινώσει την κρίση. Μα πάνω απ΄όλα το ελληνικό παράδειγμα αναδεικνύει τη σύγκρουση μεταξύ των σκληρών γερμανικών όρων που τίθενται ως προϋπόθεση βοήθειας σε κάποιο μέλος και των ορίων αντοχής των κοινωνιών που δέχονται αυτή τη βοήθεια. (...) 
 Η ευθύνη για την αποτυχία, λένε οι περισσότεροι από όσους ενεπλάκησαν στην προσπάθεια, έχει να κάνει με μία ελληνική πολιτική τάξη που δεν ήθελε ή δεν μπορούσε να κάνει τις μεταρρυθμίσεις, με ένα μη ρεαλιστικό πρόγραμμα που προϋπέθετε ως σίγουρη την ανάκαμψη παρά τη δρακόντεια λιτότητα και με τη διογκούμενη έλλειψης εμπιστοσύνης μεταξύ Ελλάδας και των πιστωτών της. «Επρόκειτο περί αδύνατης αποστολής» λέει ο Γιώργος Παπανδρέου, ο άτυχος Ελληνας πρωθυπουργός που διαπραγματεύθηκε το αρχικό σχέδιο διάσωσης για να ανατραπεί ο ίδιος αργότερα, ύστερα από ενδοκομματική στάση, το περασμένο Φθινόπωρο. 

"Πρέπει να πονάει"... 

Ο κ. Παπανδρέου λέει πως όταν ζήτησε, το 2010, από την Αγκελα Μέρκελ ευνοϊκότερους όρους έλαβε την απάντηση ότι το πρόγραμμα διάσωσης 'πρέπει να πονάει'... «Θέλουμε να είμαστε σίγουροι πως κανείς άλλος δεν θα θελήσει κάτι παρόμοιο» του είπε η Μέρκελ. Οταν ΔΝΤ και Ευρωπαϊκή Ενωση ένωσαν τις δυνάμεις τους, τον Μάιο του 2010 για να δώσουν το δάνειο των 110 δισ. ευρώ (...) το Ταμείο επιχειρηματολόγησε υπέρ του να δοθεί προτεραιότητα στις διαρθρωτικές αλλαγές και οι περικοπές δαπανών να γίνουν σταδιακά ώστε να προστατευθεί η οικονομία.

 Γερμανικό... ΌΧΙ... 

Η Γερμανία απάντησε «όχι». Οι διαρθρωτικές περικοπές θα έπρεπε να λάβουν χώρα ταυτόχρονα με τη δρακόντεια λιτότητα. Το χρονοδιάγραμμα δεν ήταν ρεαλιστικό. Οι περικοπές δαπανών και η αύξηση των φόρων ώθησαν την οικονομία σε τόσο βαθιά λιτότητα που το έλλειμμα κόλλησε στο 10% του ΑΕΠ. Εξ αρχής, το τεράστιο ελληνικό χρέος υπονόμευε τις πιθανότητες επιτυχίας. Η εταιρία Lazard Ltd, οικονομικός σύμβουλος του κ. Παπανδρέου, τον ενημέρωνε ότι το ομολογιακό χρέος δεν ήταν βιώσιμο και απαιτούσε αναδιάρθρωση. Ο τότε επικεφαλής του ΔΝΤ, Dominique Strauss-Kahn, ήταν ανοιχτός σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Οχι όμως και η Ευρώπη. Γαλλία και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα φοβήθηκαν ότι μια ελληνική χρεοκοπία, ακόμη και μέσα από μια συμφωνημένη αναδιάρθρωση του χρέους, θα υπονόμευε την εμπιστοσύνη (των αγορών) στα αξιόχρεα άλλων μελών της ευρωζώνης. Η δε Γερμανία θεωρούσε ότι μια άφεση αμαρτιών για το χρέος θα χαλάρωνε την πίεση προς την Αθήνα να προχωρήσει σε περισσότερες αλλαγές.

 Ειρωνείες 

«Και γω θα ήθελα να κόψω το χρέος μου στο μισό» είπε η κυρία Μέρκελ στον Γιώργο Παπανδρέου κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης στη γερμανική Καγκελαρία, σύμφωνα με τον Ελληνα πρωθυπουργό. Παρά τις ελληνικές ανησυχίες για την αποτελεσματικότητα του σχεδίου, οι προσπάθειές της Ελλάδας ξεκίνησαν μ΄ ορμή. Οι δημοσκοπήσεις κατέγραφαν ισχυρή στήριξη της κοινής γνώμης για περιορισμό της γραφειοκρατίας, της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής αλλά και για συντριβή των προνομίων που είχαν επί χρόνια διάφορες ομάδες συμφερόντων: Δικηγόροι, οδηγοί ταξί, σιδηροδρομικοί και διάφορες άλλες ομάδες εργαζομένων που απολάμβαναν προστασία από τον ανταγωνισμό ή ειδικά φορολογικά καθεστώτα ή συνταξιοδοτικά προνόμια, δημιουργώντας έτσι καρτέλ και σπατάλες. 

 Το outsider

 Ο κ. Παπακωνσταντίνου ήταν ολοένα και πιο απομονωμένος στο υπουργικό συμβούλιο. Ο βρετανοσπουδαγμένος οικονομολόγος ήταν outsider στην ελληνική πολιτική σκηνή. Δεν μπορούσε να πείσει τους άλλους υπουργούς να κλείσουν ζημιογόνες κρατικές επιχειρήσεις και άχρηστα στρατόπεδα ή να περικόψει χιλιάδες θέσεις στο δημόσιο, θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν σε αντάλλαγμα ψήφων». «Κάνουν ότι μας πληρώνουν κάνουμε ότι δουλεύουμε» (...) Οι δημόσιοι υπάλληλοι αντιμετωπίζοντας τις περικοπές κήρυξαν απεργίες, ακόμη και στο Υπουργείο Οικονομικών. Ηταν μία περίπτωση 'αυτοί κάνουν ότι μας πληρώνουν και μεις κάνουμε ότι δουλεύουμε', εξηγεί ένας υπουργός... 

Ο... εύγλωττος  

Τον Ιούνιο του 2011, ο κ. Παπανδρέου αντικατέστησε τον υπουργό Οικονομικών του με τον μεγαλύτερο αντίπαλο του ιδίου, Ευάγγελο Βενιζέλο. Ο κ. Βενιζέλος που περιγράφεται ως ένας από τους πιο εύγλωττους Ελληνες ρήτορες, από την αρχαιότητα και μετά (sic) ανέλαβε διστακτικά τη δουλειά του υπουργού Οικονομικών φοβούμενος ότι τα αντιδημοφιλή καθήκοντά του θα κατέστρεφαν τις πολιτικές του φιλοδοξίες. Πολλοί Ελληνες ήλπισαν ότι ο κ. Βενιζέλος θα αποδεικύετο σκληρός διαπραγματευτής με την Ευρώπη και το ΔΝΤ.
 Η πρώτη «έξοδος» του κ. Βενιζέλου έλαβε χώρα σε μία συνάντηση υπουργών οικονομικών στο Λουξεμβούργο. Η μακρά του αγόρευση έστειλε όλα τα κακά μηνύματα. Είπε προς τους συναδέλφους του ότι θα έπρεπε να χαλαρώσουν τους στόχους λιτότητας που είχαν επιβληθεί στην Ελλάδα, επικαλούμενος τις αυξανόμενες πολιτικές δυσκολίες. Χαρακτήρισε μη ρεαλιστικούς τους στόχους των ιδιωτικοποιήσεων και κατηγόρησε το κοινοτικό νομικό πλαίσιο ότι καθιστά περίπλοκη την πώληση περιουσιακών στοιχείων. Η Ευρώπη δεν είχε άλλο δρόμο παρά να δανείσει περισσότερα χρήματα στην Ελλάδα αφού μια ελληνική χρεοκοπία θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει την ευρωζώνη. «Η ελληνική κρίση είναι ευρωπαϊκό πρόβλημα», είπε... 

 Νυχτερινό... μαστίγωμα 

Οι λοιποί υπουργοί αντέδρασαν με οργή. Στα αυτιά τους όλα αυτά ήχησαν ως μία απόπειρα να αποφευχθούν σκληρές αποφάσεις με ταυτόχρονο εκβιασμό των πιστωτών. Μαστίγωναν τον κ. Βενιζέλο ως τις 2.00 τα ξημερώματα, λέγοντας ότι η Ελλάδα έπρεπε να ανακτήσει την αξιοπιστία της προτού λάβει μεγαλύτερη βοήθεια. Και αντί να αποδεσμεύσουν την προγραμματισμένη δόση του δανείου, οι ευρωπαίοι υπουργοί την έβαλαν στον πάγο εωσότου η Αθήνα βάλει μπρος περισσότερη λιτότητα. Καθώς η συνάντηση τελείωνε, ο «μελανιασμένος» κ. Βενιζέλος προσπάθησε να σιγουρέψει τα λεφτά ώστε να μπορεί να θριαμβολογήσει στο εσωτερικό. «Είμαι εδώ για πρώτη φορά» τούς είπε απολογητικά, σύμφωνα με ανθρώπους που τον άκουσαν, «και θα έστελνε κακό μήνυμα εάν η δόση δεν εκταμιευόταν». Ο εξίσου εύσωμος Jan Kees de Jager, (Γιαν Κες ντε Γιάκγκερ), ο Ολλανδός υπουργός Οικονομικών, ξέσπασε με οργή.

 Η "σφήνα" Σαμαρά... 

Οι Ευρωπαίοι ήξεραν ότι ένα μέρος του προβλήματος της ελληνικής κυβέρνησης, ήταν ότι ο κ. Σαμαράς είχε επιτεθεί στα μέτρα λιτότητας και το κόμμα του ξεπερνούσε το ΠΑΣΟΚ στις δημοσκοπήσεις. Η κυρία Μέρκελ και άλλοι επικεφαλής συντηρητικών ευρωπαϊκών κομμάτων κάλεσαν τον κ. Σαμαρά στις Βρυξέλλες στις 23 Ιουνίου. Επί τρεις ώρες τον πίεζαν να στηρίξει το πρόγραμμα. Ο κ. Σαμαράς τους είπε ότι το πρόγραμμα θα αποτύχει. «Και τότε θα χρειαστεί ένα δεύτερο σχέδιο, το οποίο θα είμαι εγώ αυτός που θα το εκτελέσει» πρόσθεσε. Η κυρία Μέρκελ τον ρώτησε τί προτείνει. Της είπε ότι συμφωνεί με τον περιορισμό του ελλείμματος, αλλά ότι ήθελε να το πετύχει μέσω της μείωσης των φόρων για να αναζωογονήσει την οικονομία. Μία μείωση των φόρων θα μπορούσε να δημιουργήσει μεγαλύτερη απόκλιση στο έλλειμμα, παρατήρησαν οι άλλοι ευρωπαίοι ηγέτες. Μόνο ο Βίκτορ Ορμπάν, ο Ούγγρος πρωθυπουργός συμφώνησε. «Κάποιοι κατάλαβαν ότι έχουμε δίκιο», είπε ο κ. Σαμαράς στους δημοσιογράφους μετά τη συνάντηση.

 "Μπουχτήσαμε"... 

Ο κ. Βενιζέλος προσπάθησε καί τον Σεπτέμβριο να πετύχει χαλάρωση των όρων διάσωσης. Σε ολονύκτιες συνομιλίες στο υπουργείο Οικονομικών, οι επιθεωρητές της τρόικας τον πίεζαν να απολύσει δημοσίους υπαλλήλους και να κλείσει ζημιογόνους κρατικούς οργανισμούς. Ο κ. Βενιζέλος ηρνείτο: «Δεν θέλω να μπω σε τεχνική συζήτηση μαζί σας. Το θέμα είναι πολιτικό», είπε σύμφωνα με ανθρώπους που παρίσταντο. Οι επιθεωρητές του είπαν ότι δεν μπορούσαν να τού προσφέρουν καμία πολιτική κάλυψη και έφυγαν από την Αθήνα χωρίς να εισηγηθούν εκταμίευση της επόμενης δόσης του δανείου. Ο υπουργός οικονομικών είχε λιγότερο από 1 δισ. ευρώ στα ταμεία του. Ο μηνιαίος λογαριασμός για μισθούς και συντάξεις ήταν περίπου 4 φορές μεγαλύτερος. Η ελληνική κυβέρνηση απέφευγε την χρεοκοπία απλώς επειδή δεν πλήρωνε τους προμηθευτές της: μπουχτίσαμε με τους Ελληνες...

 Ένα ποτό με τον Σόϊμπλε 

Ο κ. Βενιζέλος ήταν αναγκασμένος να απευθυνθεί ξανά στους ευρωπαίους υπουργούς οικονομικών που συναντώντο στο Βρότσλαβ της Πολωνίας στα μέσα Σεπτεμβρίου. Το βράδυ προ της συνάντησης ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε τα είπε με τον κ. Βενιζέλο στο μπαρ του ξενοδοχείου και του κατέστησε σαφές πίνοντας οι δυο τους από ένα ποτήρι κομψό κρασί ότι η Ελλάδα είχε αρχίσει να χάνει την υπομονή της με την Ελλάδα. «Αν θέλετε να παραμείνετε, πρέπει να δράσετε», είπε ο κ. Σόιμπλε. «Η Ελλάδα θέλει να μείνει», απάντησε ο κ. Βενιζέλος. Ο κ. Βενιζέλος γινόταν πιο συνεργάσιμος, έλεγαν ευρωπαίοι αξιωματούχοι. Ομως το ελληνικό πρόγραμμα είχε για τα καλά εκτροχιαστεί. Η κυβέρνηση είχε κάνει λίγα πράγματα από τη μακρά λίστα των υποσχέσεων που είχε δώσει: για μείωση της γραφειοκρατίας, αύξηση του ανταγωνισμού, προσέλκυση επενδύσεων. Τον Οκτώβριο, το ΔΝΤ, τώρα πια υπό την πιο αυστηρή ηγεσία της πρώην υπουργού Οικονομικών της Γαλλίας, Κριστίν Λαγκάρντ, ανάγκαζε την Ευρώπη να παραδεχθεί την πραγματικότητα: Τα νούμερα δεν έβγαιναν. Και αυτό ανάγκασε τους ευρωπαίους ηγέτες να χαρίσουν στην Αθήνα μια ανακούφιση από το χρέος. 

 Το "δημοψήφισμα" 

Η Σύνοδος Κορυφής της 26ης Οκτωβρίου οδήγησε τελικά σε ένα κούρεμα ύψους 53% του διακρατούμενου σε ομόλογα ελληνικού χρέους, συνοδευμένου από επιπλέον δάνεια. (...) Η κυρία Μέρκελ και άλλοι ηγέτες της ευρωζώνης σκέφτηκαν ότι το κούρεμα και η νέα δανειακή σύμβαση είχαν διευθετήσει το ελληνικό πρόβλημα. Ομως η κυβέρνηση των Αθηνών διαλυόταν. Εν μέσω κοινωνικής αναταραχής και ισχνής κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, ο κ. Παπανδρέου πρότεινε δημοψήφισμα για το νέο σχέδιο διάσωσης. Το τελεσίγραφο Εξοργισμένοι από την ελληνική μη προβλεψιμότητα, Μέρκελ και Σαρκοζί είπαν στις Κάννες προς τον Ελληνα πρωθυπουργό, στις 2 Νοεμβρίου, ότι το δημοψήφισμα έπρεπε να καθιστά σαφές το δίλημμα στους Ελληνες: Εφαρμόζετε το πρόγραμμα διάσωσης ή φεύγετε από το ευρώ. Εκείνος συμφώνησε. 

 Την ώρα του ύπνου 

Στο αεροπλάνο της επιστροφής, εκείνο το βράδυ, ο κ. Παπανδρέου είπε ότι χρειαζόταν λίγον ύπνο, κι έγειρε στο πλάι. Ο κ. Βενιζέλος έμεινε ξύπνιος. Εβγαλε ένα κομμάτι χαρτί και έγραψε στα γρήγορα μία ανακοίνωση καταγγέλλοντας το δημοψήφισμα: «Η θέση της Ελλάδας στην ευρωζώνη είναι μια ιστορική κατάκτηση...η οποία δεν μπορεί να τεθεί εν αμφιβόλω», έγραψε. Αμέσως μόλις προσγειώθηκαν στην Αθήνα, διένειμε τη δήλωση χωρίς να ενημερώσει τον κ. Παπανδρέου. Βουλευτές προσκείμενοι στον κ. Βενιζέλο αντιτέθηκαν στον κ. Παπανδρέου. Το δημοψήφισμά του και η πλειοψηφία του ήταν ιστορία. Παραιτήθηκε μέρες αργότερα. Οι ηγέτες της ευρωζώνης μιλούσαν, ανοιχτά πια, για έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη, κάτι που σόκαρε τη χώρα. Η ιδιωτική κατανάλωση σχεδόν ισοπεδώθηκε. Οι καταθέτες σχημάτισαν ουρές στις τράπεζες για να σηκώσουν τα λεφτά τους.

 Το "σοκ" του Σαμαρά 

Ο κ. Σαμαράς υπέστη κι αυτός σοκ. Ύστερα από μήνες καταγγελλίας του προγράμματος, συναίνεσε σε μια συνεργασία υποστηρίζοντας το. Οι κ.κ. Βενιζέλος και Σαμαράς έγιναν απρόθυμοι εταίροι στηρίζοντας για νέο πρωθυπουργό τον πρώην κεντρικό τραπεζίτη Λουκά Παπαδήμο. Ομως ο κ. Παπαδήμος, ένας μετριοπαθής πρώην κεντρικός τραπεζίτης, δεν είχε την πολιτική επιρροή να σπρώξει την «επισκευή» της ελληνικής οικονομίας και του κράτους, μέσα σε ένα απρόθυμο κοινοβούλιο. Οι μεταρρυθμίσεις, αντιθέτως, πάγωσαν έως τις εκλογές του Μαϊου. Ηταν ο κ. Σαμαράς που επέμεινε στο να διεξαχθούν νωρίς αυτές οι εκλογές. Απέρριψε τις εκκλήσεις του ΠΑΣΟΚ να αφήσει τον κ. Παπαδήμο να κυβερνήσει έως το τέλος της θητείας της Βουλής το 2013. Ηταν σίγουρος ότι η Νέα Δημοκρατία θα νικούσε. Οι σύμβουλοί του δεν πίστευαν τις δημοσκοπήσεις που έδειχναν κατάρρευση της εμπιστοσύνης για αμφότερα τα μεγάλα κόμματα και αυξημένες ψήφους για Κομμουνιστές, νεοΝαζί και άλλους ακραίες ομάδες. Στις 6 Μαϊου, η απίσχνανση Νέας Δημοκρατίας και ΠΑΣΟΚ ήταν ακόμη χειρότερη αυτής που προμήνυαν τα γκάλοπ. Τώρα οι Ελληνες κατηγορούν τα δύο κατεστημένα κόμματα ότι ενέπλεξαν την Ελλάδα στην κρίση χρέους...