Ατομικές και μαζικές εξαρτήσεις

Η εξάρτηση είναι το στήριγµα της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, κάτι αντίστοιχο µε το σκυρόδεµα στις εφαρµογές τής σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Αυτό, όσον αφορά τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά. Όταν η εξάρτηση είναι µαζική, τότε µπορούµε να µιλάµε για εξαρτηµένες κοινωνίες, φυλές, εθνότητες. Σ’ αυτή την περίπτωση, η εξάρτηση είναι κάτι σαν θεµέλιος λίθος των κοινωνιών, των κοινωνικών συστηµάτων: «Η θρησκεία είναι το όπιο του λαού» έλεγαν οι κοµµουνιστές ηγέτες προκειµένου να απεξαρτηθούν οι λαϊκές µάζες από τα θρησκευτικά δόγµατα. Για να εξαρτηθούν, σε λίγο, για τα καλά, από το κοµµουνιστικό δόγµα, να υπηρετήσουν µιαν άλλη εξάρτηση…

Η εξάρτηση απ’ τα ναρκωτικά είναι µια περιθωριακή εξάρτηση στον κόσµο των µαζικών εξαρτήσεων. Μπροστά σε άλλες οµοειδείς εξαρτήσεις, τσιγάρο, αλκοόλ, καφές κ.λπ. (εξαρτήσεις ψυχολογικές που προκαλούν οργανικές βλάβες), η εξάρτηση απ’ τα ναρκωτικά είναι ποσοτικά αµελητέα, µπορεί κάλλιστα να χαρακτηριστεί ατοµική, όχι µαζική εξάρτηση. Έτσι, ο θόρυβος που προκαλείται κάθε φορά που έχουµε δηµόσιους θανάτους από χρήση ηρωίνης, ας πούµε, ή άλλων τοξικών ουσιών, τα διάφορα κοινωνικά «σοκ», η υστερία των Μέσων Μαζικής Ενηµέρωσης, η «ευαισθητοποίηση» της κοινής γνώµης, τα κυβερνητικά… µέτρα και οι ανακοινώσεις είναι το σύµπτωµα µιας αβάσταχτης υποκρισίας ποικιλοτρόπως εξαρτηµένων ατόµων ή µαζών, απέναντι σε µια αµελητέα εξάρτηση και τα θύµατά της…

Στην περίοδο της ακµής τού υπερρεαλισµού, 1920-1930, µυθικά ονόµατα της διανόησης, Ελιάρ, Αρτώ, Αραγκόν, Πρεβέρ, Ταγκί, Μπατάιγ, Μαξ Ερνστ και ο θεωρητικός του σουρεαλισµού Αντρέ Μπρετόν, θυσίαζαν τον ελεύθερο χρόνο τους προκειµένου να ξεκαθαρίσουν αν η εξάρτηση των ανθρώπων –από τη σεξουαλικότητα, ας πούµε– είναι µεγαλύτερη, µικρότερη ή ίδια µε την εξάρτησή τους απ’ τα ναρκωτικά, τα τσιγάρα, το αλκοόλ. Αυτό, για να τεκµηριώσουν τη θεωρία τους ότι η υπέρβαση της «πραγµατικότητας» οδηγεί στην απελευθέρωση του ατόµου, την απεξάρτηση, την ανεξαρτησία του. Στην ουσία, τεκµηρίωναν, ο καθένας στον δικό του βαθµό, την εξάρτησή τους από ένα νέο δόγµα: τον σουρεαλισµό…

Τις προάλλες, τα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης δηµοσίευσαν και πάλι στοιχεία για τη θλιβερή ελληνική και παγκόσµια εικόνα τής αλκοολικής πραγµατικότητάς µας: «… οι εξαρτηµένοι από αλκοόλ και άλλες τοξικές ουσίες αυξάνονται και πληθύνονται µε γεωµετρική πρόοδο…».

Στον ίδιο χρόνο, µε τους ίδιους ρυθµούς, µειώνονται οι µαζικές εξαρτήσεις των ανθρώπων από αξίες, ιδέες και ιδεολογίες, φιλοσοφικά και θρησκευτικά ρεύµατα, κοινά οράµατα.

Σκέφτοµαι ότι εµείς που ζήσαµε τα νιάτα µας στις εποχές µαζικών, ιδεολογικών κυρίως, εξαρτήσεων, είµαστε τυχεροί. Αν µη τι άλλο, µείναµε «καθαροί». Υπό την έννοια ότι δεν χρειαστήκαµε ποτέ ναρκωτικά για να «φτιαχτούµε»…

Του Νίκου Τσαγκρή. πηγή: http://galera.gr/magazine/modules/articles/article.php?id=525